Хятадаа санагалзана

Хэдхэн хоногийн өмнө Монгол улсын ерөнхий сайд шинээр томилогдсон. Тэгээд өчигдөр засгийн газрын танхимын асуудал яригджээ. Бүх сайдууд 90-ээс дээш хувийн саналаар улиран сонгогдсон байна. Шинээр Занданшатар гэж нөхөр Гадаад хэргийн сайд болжээ.
Гишүүдээс түүнд хандаж хэлсэн үг их сонин санагдлаа. Монголчууд Хятад руу визгүй зорчдог, ОХУ-руу бас тийм болгох хэрэгтэй байна гэнээ. Бас Н.Энхболд гэж нөхөр 2 улсын иргэншилтэй болгох асуудал ярьж байна. Юу гэсэн үг вэ? Монголд хүн хэрэгтэй байхад хүнээ гаргах бодлого явуулах гэж байдаг.
Миний хувьд Хятад гэж улс руу ч бид визтэй зорчдог болох ёстой гэж боддог. Яагаад бид энэ улс руу эх орныхоо хаа нэг аймаг сум руу орж байгаам шиг юу ч болоогүй юм шиг орж гарч байх ёстой юм бэ? Энэ чинь харь орон. Бидний ингэж зүв зүгээр зорчиж байгаа нь хятдуудын хувьд тэдний нэг аймгийнхан нийслэл хотдоо орж ирж байгаа юм шиг л болгож байгаа.
Хэдэн жилийн өмнө хятдууд, Монгол Хятадын асуудлаар ярилцсан гэдэг. Монголыг яаж Хятадын нэг хэсэг болгох вэ гэж. Олон хүмүүс хятдууд монголчуудыг өөрсдийн болгох гэж боддог ч үгүй, тэдэнд бид үнэндээ хамаагүй гэж боддог. Маш олон хужаа нар Монголын талаар мэддэггүй нь үүнийг нотлох шиг болдог. Харин тэдний хэдэн жилийн өмнө хийсэн тэр хуралдааны шийдвэр ямар байсан бэ гэвэл:
- Монгол хүн Хятадад хятад хүн шиг зорчино
- Монгол хүн Хятадад хятад хүн шиг эмчлүүлнэ
- Монгол хүн Хятадад хятад хүн шиг сурна
- Монгол хүн Хятадад хятад хүн шиг ажиллаж, амьдарна.
Энэ дараалсан үе шатууд тодорхой он цагуудтай байсан санагдаж байна. Анх энийг бараг 10 жилийн өмнө мэдсэн болохоор тэр оныг нь сайн санахгүй байна.
Ямартай ч дээр бичсэн зүйлүүдийн алин дээр нь өнөөдөр явж байгааг бид харж болно. Монгол хүн өнөөдөр хятдад хятад хүн шиг сурах бололцоотой болжээ. Харин нэг л өдөр хятад хүнд ажил олддоггүй мөртлөө монголчууд тэнд зүгээр л ажилладаг болохвий. Тэнд ажиллаж байгаа нэг Говь-Алтайн ч юм уу нөхөр ажлаа тараад Говь-Алтай руугаа ирнэ ч гэж юу байхав. Тэндээ л амьдарна.
Дэлхийн бусад улс оронд зөндөө л монголчууд сурч, ажиллаж, амьдарч байна гэж хэлэх хүн зөндөө л байх. Гэхдээ тэр чинь дэлхийн бусад улс, харин энэ бол Хятад.
Социализмын үед Орост сурч байсан зөндөө монголчууд өнөөдөр 40, 50. 60 хүрчээ. Үүнээс ч залуу хүмүүс байгаа, одоо ч сурч байгаа хүмүүс бий. Харин тэр ахмад үеийг нь яагаад онцолж байна вэ гэвэл, тэдний төлөвшил их сонин. Тэдний сонсдог дуу, иддэг хоол. Орос дуунд маш их дуртай, эх орноо хаяж явсан нэг цагаачийн хүүхдийг ирэхээр нь дууг нь сонсож, бахархаж сүйд болно. Эрхүүгийн хавар гээд монгол хүний дуулдаг дуу ч байдаг билүү дээ.
Хоолны тухайд, орост сургууль төгссөн хүмүүс шөлтэй хоолыг талхгүй идэж чаддаггүй. Талх байхгүй бол юу ч хамаагүй ямар гурилан бүтээгдэхүүнээр орлуулна. Буузыг кетчуптэй холих "оросуудаас" л эхтэй.
Энд юу хэлэх гээд байна вэ гэвэл хаа нэгтэй хүн болсон хүн тэр газрынхаа соёл ёс зан заншилд дасдаг. Эргээд ирсэн ч хуучнаа санагалздаг, хоолоо, ая дуугаа. Ялангуяа хоол гэдэг соёлын маш том зүйл.
Африкчуудын нэг ийм үг байдаг юм билээ. Чи шээхдээ шээсээ хичнээн хол явуулахыг хүссэн ч төгсөл нь хөл доор чинь бууна.
Хятдад эмчлүүлж амь гарсан, тэнд сурч хүн болсон хүн Монголдоо ирсэн ч хятадаа санагалзана.