Saturday, September 25, 2010

Гутал тайлах ёсон

Өнөөдөр хичээл тараад ангийнхаа индонезтэй хамт гадуур явлаа. Өглөө хичээл дээр сууж байхдаа, намайг нэг хичээлийн бие даалтыг заавал бүгдийг нь хийж дуусгана гэхийг сонсоод нөгөөх чинь манайд ирж хамт хийнэ шүү гээд хамт ирсэн юм. Мань хүн чадахгүйдээ ч ирж байгаан биш л дээ, үнэндээ тэрэнд дэндүү амархан, хийх гэхээр залхуу нь хүрээд байгаа болохоор надтай хамт сууж худлаа ярьсан шиг ээ дуусгаад дараа нь надаас авах санаатай байсан юм шиг байгаан. Гэрт ирснийх нь хүчээр би гэж хүн л их олон зүйл мэдэж авсан ба ангийнхны 2 долоо хийж байгаа юмыг бид 2 сууж байгаад ганц цагийн дотор дуусгачихваа. Яалт ч үгүй туршлагатай юм чаддаг хүн юмыг хялбарчлаад их л хурдан дуусгах юм.
Сүрхий гутал тайлах ёсон гэчихээд шал дэмий хадуурч явна. Энэ нөхөр манайд 2 дахиа ирж байгаа ба өмнө нь ирэхдээ үүдэнд гутлаа тайлаад орж байсан, энэ удаад тайлах гэхээр нь яах юм бэ, тэртээ тэргүй манайх дандаа заваан байдаг юм хэрэггүй гэж байж тайлуулаагүй юм. Гутал ч гэж нөхөр бол гутал өмсөнө гэж байхгүй, жил гаруй хамт сурахдаа бажийнк өмссөн байхыг нь тоотой хэд харсан ба пүүз өмсөхийг нь нэг ч хараагүй, дандаа таавчиктай. Бусад индонезүүд нь бас дандаа таавчиктай явахыг бодоход таавчик бол индонейшн стайл юм байна гэж ойлгоод байгаа. За тэр яахав. Гэтэл монголчууд манайд орж ирэхдээ гутлаа тайлах битгий хэл арчих ч үгүй, жижигхэн ч гэлээ хэдэн өрөөгөөр маань шороо чирээд явчихна.
Ер нь ингээд хараад байхад азийн орнууд дотогшоо орохдоо дандаа гутлаа тайлж ордог юм байна. Гэхдээ Монголоос бусад нь шүү. Монголчууд нүүдэллэж явдаг, гэр гадаа 2 нь бараг ялгаагүй болохоор гутал тайлах гэдгийг сайн мэддэггүй юм болов уу даа гэж бодлоо.
Японд таньдаг их олон хүн байдаг ч, нэгнээс нь ч энэ талаар асууж байгаагүй юм байна. Гэхдээ киног нь хараад байхад пад пад гэсэн дуутай гажиг модон таавчикаа дандаа л тайлаад байх шиг харагддаг.
Солонгост лав зарим хоолны газрууд нь хүртэл үүдэндээ гутал тайлуулдаг. Мань мэт шиг пүүзний дотор талын ариун цэвэр сахидаг хүмүүст их хэцүү, оймс заваараад, пүүзээ бас завааруулчихна, тэгээд дараа нь хэчнээн цэвэрхэн оймс өмслөө шууд заваан, өөр хаа нэгтээ гутлаа тайлахаас ичмээр болоод явчихна.
Бага байхад нэг найзындаа ороод гутлаа тайлах гэтэл ээж нь хэрэггүй хэрэггүй гуталтайгаа ор гэдэг байгаа. Яагаад? гэтэл оймс нь заваан цэвэрхэн янз бүрийн л хүн байна, тэр болгоныг тайлуулах чинь бас хүний хувийн асуудалд ороод байгаа юм шиг санагдаад гэдэг байгаа. Энэ үг нь "чи оймсоо угаадаг ч юм билүү, хэн мэдлээ" гэж байгаам шиг л санагдаад явчихваа. Миний оймс цэвэрхэн за гэх гэтэл гэнэт шивэртэй ч билүү гэж бодогдоод больж билээ.
Харин нилээн том болсны дараа нэг найзындаа Цагаан сараар очлоо. Аав нь гутлаа тайлах хэрэггүй, монголчууд хэзээ гутлаа тайлж байсан юм гэж байна. Нээрээ ч тиймдээ гэж бодоод үүнээс хойш Цагаан сараар айлд ороод гутлаа тайл л гэхгүй бол тайлахаа больсон.
Ер нь тэгээд энэ гутал гэдэг их сонин зүйл юм. Энэтхэгт бол хүмүүс гутал өмсөх дургүй ч юм уу даа. Зарим нэг хүний гуталтай хөл, гуталгүй хөл 2-н хооронд нэг их ялгаа ч байхгүй юм.
Тэр жил нэг гэгээрсэн этгээд, баян тансаг амьдралаасаа салаад таван зүйл хамаг амьтны тусын тулд гэж гарахдаа хөөрхий хөл нүцгэн байсан бололтой юм билээ. Нар салхи үзээгүй нандин цагаан хөл нь чулуун дээр явж чадахгүй байж л дээ. Тэгээд нөхөр бусад хүмүүсийн явах замыг засаж өгөх гэж өдөржин чулуу түүжээ. Түүж түүж, зам гаргаад хартал хийж байгаа ажил нь дэндүү удаан. Энэ байдлаараа миний ажилд нас минь хүрэхгүй, ингэхийн оронд хүмүүсийн хөлд юм өмсгөхөд л асуудал шийдэгдэх юм байна гэж ойлгож гэгээрэх эхлэл тавигдсан гэдэг юм билээ. Ямартай ч нөхөр эндээс аливаа зүйлийг хүн өөрөөсөө эхлэх хэрэгтэй гэсэн гол философио олж авсан болов уу гэж бодогдоод байгаа юм.
Гутлыг биднээс өөр зорилготой өмсдөг оронд хамт бий болсон шашин эдэндээ л илүү цохицох ч юм уу? Заза мэдэхгүй юм, анх ярьсан сэдвээсээ хаа хамаагүй хадуурч байгаа хүн энэ хүрээд болихгүй бол цаашлаад бүр их худлаа ярих шинжтэй.
За ямартай ч гутал гээч халуун дулаан оронд ийм л зорилготой үүссэн. Хөлийнх нь ул, гутлын улнаас ялгаагүй бол өмсөх ч үгүй. Харин хүйтэн сэрүүн уур амьсгалтай газар арай өөр, европын орнуудад анх арай өөрөөр л гарч ирж байсан байх. Гэхдээ нэг муу гутал ярих гэсэн биш энэ муу чинь бүр шашин машин гээд хадуураад явах нь байна шүү. Read more

Monday, September 13, 2010

Уурын тухайд

Хүмүүс заримдаа би л ууртай гэсэн шиг учиргүй уурлацгаах юм. Уурлаж байгааг нь харж жаал ажиглах сонирхолтой ч юм шиг. Уурлахаараа би яг ийм муухай харагддаг болов уу гэж бас бодлоо. Энэ муу уурлаагүй байхдаа ч муухай харагддаг юм чинь, би лав уурлахаараа муухай болдоггүй байхдаа ч гэж бодов. Ямартай ч гав ганцаараа байгаам шиг аяглаж байгаа нь их сонин. Гэхдээ ганцаараа байсан бол хэндээ ч уурлахав дээ хөөрхий. Тэгэхээр уурлуулсан хүн рүү нь муухай харах уу? Би муухай харлаа гээд юу ч өөрчлөгдөхгүйгээс хойш ерөөсөө бүгдэн рүү нь муухай харъя гэж шийдлээ. Тэгсэн яг түрүүний хүн шиг уур хүрээд эхлэв ээ...хүүе хүлээгээрэй, чи л уурлаж болохгүй шүү гэсэн үг сонсогдов. Хэн хэлчихвээ гээд эргэн тойрноо хартал хэн ч байдаггүй, би ганцаараа сууж байх юмаа. Ганцаараа байхад бас уурлах шалтгаан олддог л юм байна. Гэвч би ингэхэд юунаас болж уурлалаа? Түрүүн энэ хэдэн юм руу зүгээр л муухай харсан шд. Ингэхэд би ганцаараа байна уу, эсвэл хүмүүс ойр хавьд байгаад байна уу? Яг уурласан чинь хэн ч байхгүй болчих юм. За байзөө, хүмүүс хааччихсан юм болоо? уурласнаас болоод яваад өгөв үү? Хаалга түгжээтэй л байна даа. Тэд нар гараад явсан бол онгорхой баймаар юм. Юу ч гэсэн босч очоод онгойлгодог хэрэг ээ. Тэгээд орж ирэхийг нь хүлээе...орж иртэл нь юу хийх вэ хө?! иртэл нь уурласаар л байх уу? юун уурлах вэ, уурлах шалтгаан алга, ер нь тэгээд шалтгаан хэрэгтэй ч юм уу? за ерөөсөө уурлахаа больё, уул нь ч аль түрүүн больчихсон л доо. За тээр, ингэнгүүт 2лаа болж байгаамдаа, өөртэйгөө хамт 2лхнаа гэж...бусад нь хэзээ ирэх юм бол доо хөөрхий... Read more

Friday, September 3, 2010

Аливаа зүйл яаж ч муудлаа гээд сайжрах тал руугаа явдаг юм

Сая нэг найзынхаа блог дээрээ бичсэн юмыг уншлаа. Нэг коммэнт бичсэнээ, тэрийгээ бичлэг болгочихъё гэж бодлоо. Сэлж сурмаар байна, дугуй унаж сурмаар байна, тэгмээр байна ингэмээр байна л гэнэ.
Ийм үг сурахаар өөрийн эрхгүй, тэгээд? гэдэг үг орж ирдэг. Эцэг эх чинь төрүүлчихлээ, одоо хүссэнээ хий л дээ. Олон хүн ямар нэг чадахгүй байгаадаа асар их гутардаг. Хэн ч төрөхдөө ямар нэг чаддаг, мэддэг төрдөггүй гэдгийг дандаа мартчих юм.
Бид төрөхдөө алхах битгий хэл, хэвтэх мөлхөхийг ч чаддаггүй. Харин олон жилийн дараа хэнээр ч заалгалгүй зүгээр л алхдаг гүйдэг болдог. Юм сурахад, юм чаддаг болоход цаг хугацаа шаарддаг. Манай тэр найз уул нь намайгаа бодвол овоо сайн чаддаг юмтай л бүсгүй. Гэхдээ яагаад энэ хүмүүс ингэж их сэтгэлээр унадгийг би ойлгодоггүй.
Live till you die гэж нэг гоё үг байдаг. Юм сурахыг хүсэж байгаа хүн л уул нь хамгийн аз жаргалтай баймаар. Өдрөөс өдөрт сайжрах өөрийгөө харж таашаал авах ямар сайхан байдаг гээ.

Бичсэн коммэнтоо доор оруулчихъя.
Юу хиймээр байна? Тэрийгээ хий. Сурмаар байна гээл маргааш хийгээд сурчихдаг зүйл хаана ч байхгүйг надаар хэлүүлэлтгүй сайн мэддэг л байхдаа уул нь.
Өнөөдөр хэнээр ч заалгахгүй өөрөө алхаж сурахын тулд 20н хэдэн жил алхаснаа л бодох хэрэгтэй.
Төрөхдөө чи хэвтье гээд ч хэвтэж чаддаггүй байсан бол өнөөдөр чи дугуй унаж сурах хүсэл, усан жараахай шиг тарвалзахыг хүсэж байна. Аливаа зүйл яаж ч муудлаа гээд сайжрах тал руугаа явдаг юм шүү. Өөдрөг бай, амьдрал сайхан, бас баян. Read more

Thursday, September 2, 2010

Сайн уу блог минь

За хө зарим хүний хэлдгээр муу блог минь тоосонд дарагдчихаж. Хөөрхий минь намайгаа хүлээсэн байхдаа. Даанч эзэн нь хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга, шалгалт энэ тэр гээд хэлж ярьж болох, бас болохгүй янз бүрийн юм хийгээд юун ийшээ орж ирж юм бичих болчихоод явж байлаа. Үнэндээ бол хамгийн том чухал зүйл нь шалгалт байсан боловч, нээх худлаа ярилгүй хэлэхэд хичээлээс л бусдыг хийлээ.

8-р сарын сүүлийн 10 хоногт дэмий тэнэж, хальт аялал хийлээ. Нийтдээ 5000 км замыг галт тэрэг, автобус, ото, рикша, бас явган тууллаа. Аан тийн бас хэдэн метр газрыг заантай туулсан юм байна. Заан гэж амьтан чинь их том, бас их дөлгөөхөн амьтан байдаг юм байна шүү. Тэмээн дээр нар ойрхон биш, харин заан дээрээс илүү ойрхон санагдлаа :p.

Анх энэ хотоосоо гарахдаа NBA-ийн тоглогч Dwight Howard Энэтхэг ирлээ гээд гарсан боловч нөгөөхтэйгөө ч уулзсан юмгүй, гэхдээ Pau Gasol гэж хүнтэй "уулзлаа". 7 фүүт 1 инч өндөртэй дэлхийн сагсан бөмбөгийн супер од испани эрийн хажууд очиход бас л гоё мэдрэмж төрж байналээ. Үүнээс гадна NBA-ийн цомонд гар хүрж үзлээ, сайхан байлаа. Бас NBA-ийн арга хэмжээнээс зохиосон one-on-one тэмцээнд орсон чинь 2-р байр. Худалч хүнд бараг 20 жил сагс тоглож бас үзсэнийх эдгээр зүйлүүд их сайхан мэдрэмж төрүүлж байна шүү.

Одоо 2010 оны 9-р сарын 2-н эхэлж байна. 2 жилийн өмнө блогоо нээж хөтөлж эхэлжээ. Цаашид ч идэвхитэй хөтөлнө, эзэн нь инээж ханиаж, уурлаж бухимдаж, баярлаж бахдаж, амьдралын хором мөч бүрийг мэдэрч яваа азтай блог. Амьдрал баян юм... Read more