Social Network

Сүүлийн үед хүмүүс Social Network гэж киноны тухай их ярив аа хө. Олон ч хүн мессэнжрээр энэ киноны тухай ярилцах гээд байсан нь энэ киног үзнэ дээ гэж бодож байсан бодлыг минь гүйцэлдүүлэв.
Анх уг киноны ирклаам гарч байхад жинхэнэ амьдралаас сэдэвлэсэн гэдгийг нь мэдээгүй байлаа. Гэтэл энэ нь та бидний өнөөдөр, өдөр тутмын амьдралдаа хэрэглэж байгаа Фейсбүүк гээч юмыг үндэслэгчийн үнэн түүх болж таарав.
Буржгар үстэй царай муутай энэ залуу яагаад ийм их амжилтанд хүрчихэв? гэдэг асуулт үзсэн хүн бүрийн толгойд орж ирээ биз? Марк Зүкербэрг бол байдаг л нэг гийк. Жирийн бодит амьдралд бусадтай адил тоглож наадах чадваргүй сул дорой нэгэн компьютерийн ард ихэнх цагаа өнгөрөөжээ. Пиво уухыг хобби гэж үзвэл пиво уух хоббитой.
Кино маань ингэж эхэлж байгаа: Гол баатар маань найз охинтойгоо бааранд пиво уугаад яриад сууж байна. Найз охин нь түүнийг хаяна, шалтгаан нь тэр бол гийк. Бие бялдрын сул дорой байдал хүнийг асар их дотуур тамиртай болгох тохиолдол байдаг. Миний бодлоор тэр тийм хүн. Түүнээсээ болж найз охиндоо хаягдсан гэж би хувьдаа дүгнэсэн. Ингээд тэрээр энэ бүхнийг бусад жирийн эр хүн шиг хүлээж авч чадахгүй, асар их доромжлуулсан мэт сэтгэгдэл төрнө.
Дотуур байрандаа очиж найз охиноо /эксээ гэвэл зохих ч юм уу/ өөрийнхөө хамгийн сайн чадах зүйлийг ашиглан доромжилно. Үүнийгээ ерөөсөө эмэгтэй хүнээс өшөөгөө авах гэж ойлгосон уу сургуулийнхаа бүх эмэгтэй оюутнуудыг хамруулна...гэх мэтчилэн.
Түүний энэ ажлаас ихэр ах дүү найзтайгаа хамт бизнесийн санаа олон түүнд хэлэхэд тэр түүнийг нь ашиглан энэхүү фейсбүүкийг бий болгоно. Анхны санаа нь өөрөө маш сайн байсан учир тэр дороо амжилт олж, сая сая хэрэглэгчтэй, гол баатар маань дэлхийн хамгийн залуу тэрбумтан болов.
Одоо энд нэг асуулт байна. Тэр яаж тэрбумтан болчихвоо? Өөрийгөө чаддаг мэддэг гэж боддог ямар ч залуугийн хор шарыг хөдөлгөх л зүйл.
Түүнд бизнесийн санаа байгаагүй, мөнгө байгаагүй. Фейсбүүкийг дууриалгаад хий гэвэл, хийж чадах хүн дэлхий дээр мянга мянгаараа бий.
Амжилтанд хүрсэн хамгийн том зүйл нь юу вэ гэвэл, тэр бол АНХДАГЧ. Монголд шинэ санаа, анхдагчийг огт үнэлдэггүй. Харин Марк Зүкербэргийг 25 тэрбумаар "шагнажээ". Гэхдээ мэдээж тэр мань мэт шиг надад санаа байна гээд дээшээ харж хэвтээгүй. Үүнийг би 2-р хүчин зүйл гэж нэрлэнэ-БҮТЭЭЛЧ СЭТГЭЛГЭЭ.
Дэлхий дээр хүмүүс ихэвчлэн 2 хэсэг хуваагддаг байлаа. Тархины зүүн тал нь хөгжсөн буюу ном шагайсан "мангарууд". Мангарууд гэдэг үгийг хашилтанд бичсэнийг анхааралдаа авна байх гэж найдаж байна. 2 дахь хэсэг нь тархины баруун тал нь хөгжсөн дуучин бүжигчин, тамирчид гм.
Харин 2ланг нь ижил түвшинд, бүр 2ланг нь өндөрт хөгжүүлсэн хүмүүс нэн ховор. Ийм хүмүүсийн нэг нь Фейсбүүкийг үндэслэгч, киноны маань гол баатар юм.
Одоо харин 3 дахь хүчин зүйлийг нэрлэмээр байна. Энэ нь өмнөх 2тойгоо ижил зүйл биш боловч уг бүтээлийн хувьд дурьдахгүй өнгөрч болохгүй гэж бодлоо. Тэр нь юу вэ гэвэл, тэр бол ХАКЕР. Олон хүн хакер гэж хэн болохыг мэдэхгүй мөртлөө, хакерууд өнөөдөр бидний амьдралд хэчнээн "аюултай" болох талаар лекц уншиж байлаа. Тэр хүмүүс тэр чигээрээ яваг. Харин хакер гэж хэн юм бэ гэж асууж байсан хүмүүст, Фейсбүүкийг чинь бий болгосон энэ этгээд бол хакер юм шүү. Миний компьютер вирустчихлээ гээд, дэлхий сөнөж байгаа юм шиг болдог хүмүүст хэчнээн сайхан санаа, хэчнээн бүтээлч сэтгэлгээ байгаад ийм түвшний веб сайт интернэтэд байрлуулах боломжгүй юм.

Санал сэтгэгдлийг харамгүй "сонсоно". Read more

Бас л нэг өдрийн бодол

За даа ойрдоо ч юм бичсэнгүй. Унтаж унтаж, босч ирээд талбай дээр очиж сагс тоглодог ажилтай л болж байх шив. Сагсны талбай хүртэл 3 км гаруй, унаа тэрэггүй мөртлөө энэ хооронд ирж очоод л байх юм. Бүх хүний найз хэний ч найз биш гэдэг шиг унаагүй хүнд бүх хүний унаа өөрийн юм шиг л байна даа. Дээрх үг symmetric болохоороо их үнэн үг юм шиг байгаамаа.
Хэний унаагаар яваад байгаа сонин байж магадгүй юм. Энэ хотод нэг сайхан нь гудамжинд гараад эрхий хуруугаа гозойлгоод л хүний мотоциклон дээр суугаад явчихна. Нөгөө америк кинонууд дээр, эзэнгүй зам дээр хүмүүс зогсож байгаад замын унаанд дайгддаг шиг. Тэгж бодохоор хот биш тосгонд байгаа ч юм шиг. 20 гаруй сая хүнтэй аварга том тосгон.
Эр эм хүмүүс гудамжинд хөтлөлцөж, тэврэлдэж, үнсэлцэж бол бүр болохгүй. Тэгсэн мөртлөө гудамжинд нь нэг ч хогийн сав байхгүй, эрчүүд нь хүссэн газраа хүссэн зүг рүүгээ харж шээнэ, замын хөдөлгөөний дүрэм баримталдаг нэг ч хүн байхгүй. Ер нь тэгээд замын хөдөлгөөний дүрэм гэж байдаг ч юм уу бүү мэд. Ямартай ч замын цагдаа бол байгаан, энд тэнд замын цагдаагийн "цэг" бол харагдана. Тэрэн дээрх бичиг нь их гоё: Don't rule the road, follow the traffic rule, ингэхээр бас замын хөдөлгөөний дүрэм байгаа ч юм шиг. Ямартай ч өдөр болгон 2 удаа явдаг уулзварын гэрлэн дохио ажиллаж байхыг бүтэн жилийн хугацаанд ганц 2 удаа л харсан. Заза энэ ч яахав, эргээд нөгөө замын унаагаа ярилцъя.
Замын унаанд суухад нөхөр сайхан сэтгэлтийн хамгийн эхний асуулт нь хаанаас ирсэн бэ? тэгээд юу хийдэг вэ? хаана амьдардаг вэ?
Ингээл болж байгаамдаа. Нэр бол бараг асуухгүй, уул нь хүнээс юм асууж ярилцаж байгаа бол нэр усыг нь асуугаад танилцмаар. Тэгээд нэг гажиг асуулт нь "Танай улсын мөнгөн дэвсгэрт Энэтхэгтэй харьцуулбал ямар вэ?" Монгол гэж хаана байдгийг ч мэдэхгүй байж ийм асуулт асуудаг нь үнэхээр гажиг. Ямар асуулт асууна, тийм л хүн байдаг гэж ер нь үнэн байх.
Ийм юм бичих болсон шалтгаан нь сая наашаа ирэхэд намайг авч явсан нөхөр арай гайгүй нөхөр байлаа. Энэтхэг өөрөө шашин соёлын төв болохоор эндхийн хүмүүст шашин их чухал. Надаас ямар шашин шүтдэг үү? гэж асуусан нь олон. Ямар ч шашин шүтдэггүй, бурханд итгэдэггүй гэхээр гайхдаг. Өнөөдрийн ярилцсан хүн хэлсэн нь:
- Яаж бурханд итгэхгүй байж болдог юм бэ? Идэж байгаа хоол, ууж байгаа ус чинь хаанаас гарч ирж байгаа юм? Зүгээр л байж байдаг гэж боддог юм уу? Энэ бүхнийг бий болгосон хүч байгаа...бла бла бла...
Нөхөр өөрөө муслим. Дашрамд дурьдахад манай байрны эзэн бас муслим. Энэ муслимууд өөрсдийгөө хамгийн зөв, үнэн шашин шүтдэг гэж хэлэх дуртай. Сарын өмнө хиндучуудын нэг баяр болсон юм. Баяраа тэмдэглээд байж байхад нь гадаа байрныхаа эзэнтэй харж зогсонгоо хэдэн үг солив оо. Эд нарын энэ нь 2000 жилийн уламжлалтай, өнөөдрийн энэ байдалд огт таарахгүй. Ер нь бол тэнэг улсууд л гэж хэлээд байгаа юм. Баяр нь Ганеш гэж зааны хушуутай толгойтой, эд хөрөнгө хариуцдаг билүү дээ тийм бурхны баяр. Манай байрны эзэн цааш үргэлжлүүлэн: Манай муслимууд ийм янз бүрийн баримланд сүсэглэдэггүй. Бурхан бол хэлбэр дүрсгүй, супер хүч юм. Өдөр болгон нар манддаг, шөнө болохоор од гардаг, яагаад уу?
Цааш нь үргэлжлүүлж яриулахын тулд, энэтхэгүүд шиг л сурснаараа толгойгоо санжигнууллаа.
Энэ бүгдийг бурхан цаанаас зохицуулж байдаг юм. За нэг иймэрхүү л юм ярина даа. Ер нь тэгээд муслимууд: Бурхан бидэнд юуг зөв, юуг буруу гэдгийг хэлж өгдөг. Бид түүний үгийг дагахад бурууг үйлдэхгүй, үхлийн дараа диваажинд очно. Диваажингийн хэл нь араб хэл гэх мэт
Шашин шүтдэггүй, бурханд итгэдэггүй гэхээр, чи яаж зөв бурууг ялгадаг юм? гээд ер нь бол боломжгүй зүйл, ямар хачин амьдардаг юм гэж хэлчих гээд л.
Байгаль дэлхийгээ хайрлаад, бусдыг хүндлээд, хүнд гай болчихгүй амьдрахыг ямар нэг байгаа эсэх нь тодорхойгүй далдын хүчээр хэлүүлэх хэрэг байгаа ч юм уу? Ингээд бодохоор аливаа зүйлийн буруу зөвийг ялгаж чаддаггүй хүмүүсийн амьдралын хөтөч нь шашин юм шиг.
Маргаашийн төлөө өнөөдөр ажилладаг ч гэлээ, үхлийн дараахь амьдралын төлөө өнөөдөр залбирах тийм хэрэгтэй зүйл мөн ч юм уу? Хэрвээ "маргааш" гэж байхгүй бол яах уу? Өнөөдөр хийсэн бүхэн маргааш утга учраа алдвал яах уу ? Тиймдээ ч зарим хүмүүс өнөөдөр, хоёр маргаашаас илүү гэдэг болов уу? Read more

Гутал тайлах ёсон

Өнөөдөр хичээл тараад ангийнхаа индонезтэй хамт гадуур явлаа. Өглөө хичээл дээр сууж байхдаа, намайг нэг хичээлийн бие даалтыг заавал бүгдийг нь хийж дуусгана гэхийг сонсоод нөгөөх чинь манайд ирж хамт хийнэ шүү гээд хамт ирсэн юм. Мань хүн чадахгүйдээ ч ирж байгаан биш л дээ, үнэндээ тэрэнд дэндүү амархан, хийх гэхээр залхуу нь хүрээд байгаа болохоор надтай хамт сууж худлаа ярьсан шиг ээ дуусгаад дараа нь надаас авах санаатай байсан юм шиг байгаан. Гэрт ирснийх нь хүчээр би гэж хүн л их олон зүйл мэдэж авсан ба ангийнхны 2 долоо хийж байгаа юмыг бид 2 сууж байгаад ганц цагийн дотор дуусгачихваа. Яалт ч үгүй туршлагатай юм чаддаг хүн юмыг хялбарчлаад их л хурдан дуусгах юм.
Сүрхий гутал тайлах ёсон гэчихээд шал дэмий хадуурч явна. Энэ нөхөр манайд 2 дахиа ирж байгаа ба өмнө нь ирэхдээ үүдэнд гутлаа тайлаад орж байсан, энэ удаад тайлах гэхээр нь яах юм бэ, тэртээ тэргүй манайх дандаа заваан байдаг юм хэрэггүй гэж байж тайлуулаагүй юм. Гутал ч гэж нөхөр бол гутал өмсөнө гэж байхгүй, жил гаруй хамт сурахдаа бажийнк өмссөн байхыг нь тоотой хэд харсан ба пүүз өмсөхийг нь нэг ч хараагүй, дандаа таавчиктай. Бусад индонезүүд нь бас дандаа таавчиктай явахыг бодоход таавчик бол индонейшн стайл юм байна гэж ойлгоод байгаа. За тэр яахав. Гэтэл монголчууд манайд орж ирэхдээ гутлаа тайлах битгий хэл арчих ч үгүй, жижигхэн ч гэлээ хэдэн өрөөгөөр маань шороо чирээд явчихна.
Ер нь ингээд хараад байхад азийн орнууд дотогшоо орохдоо дандаа гутлаа тайлж ордог юм байна. Гэхдээ Монголоос бусад нь шүү. Монголчууд нүүдэллэж явдаг, гэр гадаа 2 нь бараг ялгаагүй болохоор гутал тайлах гэдгийг сайн мэддэггүй юм болов уу даа гэж бодлоо.
Японд таньдаг их олон хүн байдаг ч, нэгнээс нь ч энэ талаар асууж байгаагүй юм байна. Гэхдээ киног нь хараад байхад пад пад гэсэн дуутай гажиг модон таавчикаа дандаа л тайлаад байх шиг харагддаг.
Солонгост лав зарим хоолны газрууд нь хүртэл үүдэндээ гутал тайлуулдаг. Мань мэт шиг пүүзний дотор талын ариун цэвэр сахидаг хүмүүст их хэцүү, оймс заваараад, пүүзээ бас завааруулчихна, тэгээд дараа нь хэчнээн цэвэрхэн оймс өмслөө шууд заваан, өөр хаа нэгтээ гутлаа тайлахаас ичмээр болоод явчихна.
Бага байхад нэг найзындаа ороод гутлаа тайлах гэтэл ээж нь хэрэггүй хэрэггүй гуталтайгаа ор гэдэг байгаа. Яагаад? гэтэл оймс нь заваан цэвэрхэн янз бүрийн л хүн байна, тэр болгоныг тайлуулах чинь бас хүний хувийн асуудалд ороод байгаа юм шиг санагдаад гэдэг байгаа. Энэ үг нь "чи оймсоо угаадаг ч юм билүү, хэн мэдлээ" гэж байгаам шиг л санагдаад явчихваа. Миний оймс цэвэрхэн за гэх гэтэл гэнэт шивэртэй ч билүү гэж бодогдоод больж билээ.
Харин нилээн том болсны дараа нэг найзындаа Цагаан сараар очлоо. Аав нь гутлаа тайлах хэрэггүй, монголчууд хэзээ гутлаа тайлж байсан юм гэж байна. Нээрээ ч тиймдээ гэж бодоод үүнээс хойш Цагаан сараар айлд ороод гутлаа тайл л гэхгүй бол тайлахаа больсон.
Ер нь тэгээд энэ гутал гэдэг их сонин зүйл юм. Энэтхэгт бол хүмүүс гутал өмсөх дургүй ч юм уу даа. Зарим нэг хүний гуталтай хөл, гуталгүй хөл 2-н хооронд нэг их ялгаа ч байхгүй юм.
Тэр жил нэг гэгээрсэн этгээд, баян тансаг амьдралаасаа салаад таван зүйл хамаг амьтны тусын тулд гэж гарахдаа хөөрхий хөл нүцгэн байсан бололтой юм билээ. Нар салхи үзээгүй нандин цагаан хөл нь чулуун дээр явж чадахгүй байж л дээ. Тэгээд нөхөр бусад хүмүүсийн явах замыг засаж өгөх гэж өдөржин чулуу түүжээ. Түүж түүж, зам гаргаад хартал хийж байгаа ажил нь дэндүү удаан. Энэ байдлаараа миний ажилд нас минь хүрэхгүй, ингэхийн оронд хүмүүсийн хөлд юм өмсгөхөд л асуудал шийдэгдэх юм байна гэж ойлгож гэгээрэх эхлэл тавигдсан гэдэг юм билээ. Ямартай ч нөхөр эндээс аливаа зүйлийг хүн өөрөөсөө эхлэх хэрэгтэй гэсэн гол философио олж авсан болов уу гэж бодогдоод байгаа юм.
Гутлыг биднээс өөр зорилготой өмсдөг оронд хамт бий болсон шашин эдэндээ л илүү цохицох ч юм уу? Заза мэдэхгүй юм, анх ярьсан сэдвээсээ хаа хамаагүй хадуурч байгаа хүн энэ хүрээд болихгүй бол цаашлаад бүр их худлаа ярих шинжтэй.
За ямартай ч гутал гээч халуун дулаан оронд ийм л зорилготой үүссэн. Хөлийнх нь ул, гутлын улнаас ялгаагүй бол өмсөх ч үгүй. Харин хүйтэн сэрүүн уур амьсгалтай газар арай өөр, европын орнуудад анх арай өөрөөр л гарч ирж байсан байх. Гэхдээ нэг муу гутал ярих гэсэн биш энэ муу чинь бүр шашин машин гээд хадуураад явах нь байна шүү. Read more

Уурын тухайд

Хүмүүс заримдаа би л ууртай гэсэн шиг учиргүй уурлацгаах юм. Уурлаж байгааг нь харж жаал ажиглах сонирхолтой ч юм шиг. Уурлахаараа би яг ийм муухай харагддаг болов уу гэж бас бодлоо. Энэ муу уурлаагүй байхдаа ч муухай харагддаг юм чинь, би лав уурлахаараа муухай болдоггүй байхдаа ч гэж бодов. Ямартай ч гав ганцаараа байгаам шиг аяглаж байгаа нь их сонин. Гэхдээ ганцаараа байсан бол хэндээ ч уурлахав дээ хөөрхий. Тэгэхээр уурлуулсан хүн рүү нь муухай харах уу? Би муухай харлаа гээд юу ч өөрчлөгдөхгүйгээс хойш ерөөсөө бүгдэн рүү нь муухай харъя гэж шийдлээ. Тэгсэн яг түрүүний хүн шиг уур хүрээд эхлэв ээ...хүүе хүлээгээрэй, чи л уурлаж болохгүй шүү гэсэн үг сонсогдов. Хэн хэлчихвээ гээд эргэн тойрноо хартал хэн ч байдаггүй, би ганцаараа сууж байх юмаа. Ганцаараа байхад бас уурлах шалтгаан олддог л юм байна. Гэвч би ингэхэд юунаас болж уурлалаа? Түрүүн энэ хэдэн юм руу зүгээр л муухай харсан шд. Ингэхэд би ганцаараа байна уу, эсвэл хүмүүс ойр хавьд байгаад байна уу? Яг уурласан чинь хэн ч байхгүй болчих юм. За байзөө, хүмүүс хааччихсан юм болоо? уурласнаас болоод яваад өгөв үү? Хаалга түгжээтэй л байна даа. Тэд нар гараад явсан бол онгорхой баймаар юм. Юу ч гэсэн босч очоод онгойлгодог хэрэг ээ. Тэгээд орж ирэхийг нь хүлээе...орж иртэл нь юу хийх вэ хө?! иртэл нь уурласаар л байх уу? юун уурлах вэ, уурлах шалтгаан алга, ер нь тэгээд шалтгаан хэрэгтэй ч юм уу? за ерөөсөө уурлахаа больё, уул нь ч аль түрүүн больчихсон л доо. За тээр, ингэнгүүт 2лаа болж байгаамдаа, өөртэйгөө хамт 2лхнаа гэж...бусад нь хэзээ ирэх юм бол доо хөөрхий... Read more

Аливаа зүйл яаж ч муудлаа гээд сайжрах тал руугаа явдаг юм

Сая нэг найзынхаа блог дээрээ бичсэн юмыг уншлаа. Нэг коммэнт бичсэнээ, тэрийгээ бичлэг болгочихъё гэж бодлоо. Сэлж сурмаар байна, дугуй унаж сурмаар байна, тэгмээр байна ингэмээр байна л гэнэ.
Ийм үг сурахаар өөрийн эрхгүй, тэгээд? гэдэг үг орж ирдэг. Эцэг эх чинь төрүүлчихлээ, одоо хүссэнээ хий л дээ. Олон хүн ямар нэг чадахгүй байгаадаа асар их гутардаг. Хэн ч төрөхдөө ямар нэг чаддаг, мэддэг төрдөггүй гэдгийг дандаа мартчих юм.
Бид төрөхдөө алхах битгий хэл, хэвтэх мөлхөхийг ч чаддаггүй. Харин олон жилийн дараа хэнээр ч заалгалгүй зүгээр л алхдаг гүйдэг болдог. Юм сурахад, юм чаддаг болоход цаг хугацаа шаарддаг. Манай тэр найз уул нь намайгаа бодвол овоо сайн чаддаг юмтай л бүсгүй. Гэхдээ яагаад энэ хүмүүс ингэж их сэтгэлээр унадгийг би ойлгодоггүй.
Live till you die гэж нэг гоё үг байдаг. Юм сурахыг хүсэж байгаа хүн л уул нь хамгийн аз жаргалтай баймаар. Өдрөөс өдөрт сайжрах өөрийгөө харж таашаал авах ямар сайхан байдаг гээ.

Бичсэн коммэнтоо доор оруулчихъя.
Юу хиймээр байна? Тэрийгээ хий. Сурмаар байна гээл маргааш хийгээд сурчихдаг зүйл хаана ч байхгүйг надаар хэлүүлэлтгүй сайн мэддэг л байхдаа уул нь.
Өнөөдөр хэнээр ч заалгахгүй өөрөө алхаж сурахын тулд 20н хэдэн жил алхаснаа л бодох хэрэгтэй.
Төрөхдөө чи хэвтье гээд ч хэвтэж чаддаггүй байсан бол өнөөдөр чи дугуй унаж сурах хүсэл, усан жараахай шиг тарвалзахыг хүсэж байна. Аливаа зүйл яаж ч муудлаа гээд сайжрах тал руугаа явдаг юм шүү. Өөдрөг бай, амьдрал сайхан, бас баян. Read more

Сайн уу блог минь

За хө зарим хүний хэлдгээр муу блог минь тоосонд дарагдчихаж. Хөөрхий минь намайгаа хүлээсэн байхдаа. Даанч эзэн нь хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга, шалгалт энэ тэр гээд хэлж ярьж болох, бас болохгүй янз бүрийн юм хийгээд юун ийшээ орж ирж юм бичих болчихоод явж байлаа. Үнэндээ бол хамгийн том чухал зүйл нь шалгалт байсан боловч, нээх худлаа ярилгүй хэлэхэд хичээлээс л бусдыг хийлээ.

8-р сарын сүүлийн 10 хоногт дэмий тэнэж, хальт аялал хийлээ. Нийтдээ 5000 км замыг галт тэрэг, автобус, ото, рикша, бас явган тууллаа. Аан тийн бас хэдэн метр газрыг заантай туулсан юм байна. Заан гэж амьтан чинь их том, бас их дөлгөөхөн амьтан байдаг юм байна шүү. Тэмээн дээр нар ойрхон биш, харин заан дээрээс илүү ойрхон санагдлаа :p.

Анх энэ хотоосоо гарахдаа NBA-ийн тоглогч Dwight Howard Энэтхэг ирлээ гээд гарсан боловч нөгөөхтэйгөө ч уулзсан юмгүй, гэхдээ Pau Gasol гэж хүнтэй "уулзлаа". 7 фүүт 1 инч өндөртэй дэлхийн сагсан бөмбөгийн супер од испани эрийн хажууд очиход бас л гоё мэдрэмж төрж байналээ. Үүнээс гадна NBA-ийн цомонд гар хүрж үзлээ, сайхан байлаа. Бас NBA-ийн арга хэмжээнээс зохиосон one-on-one тэмцээнд орсон чинь 2-р байр. Худалч хүнд бараг 20 жил сагс тоглож бас үзсэнийх эдгээр зүйлүүд их сайхан мэдрэмж төрүүлж байна шүү.

Одоо 2010 оны 9-р сарын 2-н эхэлж байна. 2 жилийн өмнө блогоо нээж хөтөлж эхэлжээ. Цаашид ч идэвхитэй хөтөлнө, эзэн нь инээж ханиаж, уурлаж бухимдаж, баярлаж бахдаж, амьдралын хором мөч бүрийг мэдэрч яваа азтай блог. Амьдрал баян юм... Read more

Ерөөсөө би ч гэсэн хана хэрэм, хашааны тухай бичмээр санагдлаа.

Хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга энэ тэр гээд, хөлбөмөгийн хана хэрмэн дотор орчихсон байтал өнөөдөр манай найз Цэнддоогийн нийтлэлийг уншив уу гэж байнаа. Ойрд хөлбөмбөгөөс өөр юм уншаагүй хүн нөгөө нийтлэлийг нь ороод үзтэл бас л хөлбөмбөгиум гэж байна шүү. Тэгээд тэр чигээрээ baabar.mn-ээр жаал эргэлдэв. Монголын 300 дахь блогчины нийтлэл болоод түүнийх нь шүүмжлэл гээч юмнуудтай туллаа. Гамп Артанъян 2 харин Энхбаяр гээч нөхрөөр их сайхан тоглоод авчээ. Даанч уншсан хүмүүсийнх нь сэтгэгдлийг харсан чинь ойлгоогүй бололтой.
Монгол улсын 300 дахь блогчин Гамп ийн сийрүүлжээ. Эхэнд нь төрийн ордны гадаах хашаа. Анх барьж байхад нь л ерөөсөө яагаад ийм юм бариад байгаа юм бол гэж ойлгохгүй. Доторх хүмүүсийг нь гаднахаас нь хамгаалаад байна уу, гаднах хүмүүсийг нь доторх хүмүүсээс нь хамгаалаад байна уу гэж хажуугаар нь гарах болгондоо бодож байж билээ. Ядаж байхад өдөр болгон шахуу хажуугаар нь явна. Амьдралын маань нэг хэсэг энэ хашааны тухай эргэцүүлэлд зориулагджээ.
Дараагийнх нь хашаа бол, бид бүхний сайн мэдэх монгол ардын маань үгтэй холбоотой. Хүн ахтай, Сайхансамбуу захтай гэж. Зах гэдэг хүзүүгээ тойрч л байдаг эд юм байгаам л даа уул нь. Яг л хашаа гэрээ тойроод байж байдагтай адил. Гэр хашаа гэснээс Гампын төгсгөлд нь өөрийнхөө хашааг хэлсэн нь их таалагдлаа. Эхний 2 нь бодит хашааны тухай бичигдсэн бол, сүүлийнх нь харин өөрийнх нь тухай, ямар нэгэн бодит хашааны тухай лав дурьдаагүй бололтой дог оо.
3 дахь ерөнхийлөгч маань хана хэрэм хүмүүсийг тусгаарладаг тухай ярьсан бол нөхөр 300 дахь блогчинд тийм зүйл байдаггүй бололтой.
Заза үүгээр ингээд дуусгая, тэгэхгүй бол аль нь жинхэнэ хашаа, аль нь тархины нугалам болохыг өөрөө ч ойлгохоо байлаа.

Холбоотой, холбоосууд
Монгол улсын 3 дахь ерөнхийлөгч өгүүлж байна
Монгол улсын 3 дахь ерөнхийлөгчийн нийтлэлийн талаарх шүүмж
Монгол улсын 300 дахь блогчин өгүүлж байна
Монгол улсын 300 дахь блогчины нийтлэлд бичсэн шүүмж Read more

Гайхамшгийг бүтээгч Мадибагийн эх орон

Зээ цаана чинь Хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга эхлээд бөөн юм болж байна. Бодвол бүгд л үзэж баясцгааж байгаа байлгүй. 4 жилд нэг удаа дэлхий нийтийг нэг зүйлд анхаарлыг нь хандуулдаг хөлбөмбөг гэж гайхамшигтай спорт шүү.
Энэ удаагийн дэлхийн аваргын онцлог нь энэ тэр гээд балай юм жаал ярьчий. Африк тивд, тэр тусмаа Өмнөд Африкийн Бүгд найрамдах улсад болж буйгаараа ихээхэн онцлогтой билээ. Тэртээ 15 жилийн өмнө, 1995 онд Rugby гэж спортын дэлхийн аваргыг зохион байгуулж байсан улс. Тэр үед ӨАБНУ-ын багийг бүгд л амархан хожчихно гэж байсан боловч, Ерөнхийлөгч Нелсон Мандела ид шидийн увидасын хүчээр, нутагтаа болсон дэлхийн аваргын тэмцээнд Өмнөд Африкчууд түрүүлсэн билээ. Ид шид, увидас энэ тэр гээд юун сүрхий юм биччихэв ээ. Заза тэр яахав, хүн бүхэн таавар хэлж, баг дэмжиж байгаа үед өөрийнхийгөө бас бичье.
Би бээр 1994 онд Роберто Бажо гэгч Итали эрийг дэмжиж анх дэлхийн аварга үзэж байлаа. Харамсалтай нь нөхөр Бажо маань 11 метрийн цохилтыг хаалган дээр дахиад 2 хаалга тавиад ч гоол орохооргүй цохиж, Бразилийн шигшээ багт хожигдож байсан юм. Ямартай ч үүнээс хойш үргэлж Италийг дэмждэг үнэнч фен нь. Гэхдээ 98, 2002, 06 гэсэн онуудад болсон дэлхийн аваргаар Роналдо гэгч Бразилийн гайхамшигтай довтлогчийг дэмжиж Бразилийг ялахад нь баярлаж, хожигдоход нь уйлж байлаа. Ямартай ч 2002, 2006 оны дэлхийн аваргат дэмждэг 2 баг маань түрүүлж намайгаа баярлуулсан юм.
Харин энэ жил Роналдо байхгүй, Бразил сонин биш. Харин Месси гээч нас, нуруу туруугаараа надтай адилхан өнөө цагийн дэлхийн хөлбөмбөгийн оргил болсон тэр залууг дэлхийн аварга авч, Пеле Марадона нарын зиндаанд хэлэгдэх тоглогч болчихоосой гэж туйлын их хүсэж, Аргентиныг дэмжиж сууна.
За тэгээд бусад багуудын хувьд гэвэл, Испани Португал хоёр хожигдвол баярлана. Бас Англи гэж заяагүй хэдэн нөхөр байна. Энэ 3 багийг их сайндаа хэсгээсээ гараад хожигдоно гэж тааж, бас горьдож байна. Бас Голланд адилхан. Хүмүүсийн хамаг горьдож дэмждэг багуудыг эрт хасагдуулах сонирхолтой сонин нөхөр байна уу?
Энэ жилийн хувьд харж, найдаж, битүү морь болчих вий гэж байгаа 2 баг нь, ӨАБНУ, Хойд Солонгос.
Хойд Солонгосын тамирчдыг заримдаа өрөвдөөд байдаг юм. Өчигдөр Бразилтай тоглож байгаа тоглолт нь сайхан л байна лээ. Гэхдээ хөөрхий тэр 9 дугаартай Жүн Тае Сэ гэж залуу гүйэ мөн өрөвдөлтэй байнаа. Муу хогнууд чинь хөөрхийг гоол хийхгүй бол ирэхээр нь буудна гэсэн байхаа. За ямартай ч Хойд Солонгос үхлийн хэсгээс 2-оор гарах болтугай.
Өмнөд Африк эзэн баг, муу тогловол онцгүй. Тэгээд ч тэдэнд ялан дийлэх хүсэл аль ч багаас илүү байгаа гэдэгт итгэлтэй байна. Хүн чадаж байгаагаасаа илүүг бүтээхийн төлөө зорих сайхан. 95 онд Мадиба, Регбигийн шигшээгээ итгэхэд бэрх амжилтанд хүргэсэн. Энэ удаа тэд аварга болдоггүй юмаа гэхэд өндөр амжилт үзүүлнэ гэдэгт найдаж байна.
Заза тэгээд бөмбөг бөөрөнхий, юу ч болоо билээ. Бүгдээрээ дэлхийн аваргын тоглолтоо сайхан үзэцгээгээрэй. Read more

Би хятад хэл сурахгүй

Дэлхий нийтээрээ даяарчлал гэж юм яриад нилээн хэдэн жил болж байна. 10 жилд байхад дадлагын багш нар ирээд даяарчлал, даяаршлал гэж 2 үгний ялгааг мэдэх үү гэж их сүрхий асуугаад байдаг байсныг тод санаж байна. Эхнийх нь хүчээр даяарчлуулах гээд байгаан, дараагийнх нь зүгээр л аажмаар даяаршина гэсэн үг энэ тэр гээл...
Одоо бидэхэд нөхөр "багш" нар маань энэ globalization гээч юмыг ойлгож байсан юм болов уу? Ер нь ойлгож байсан хүн ховор байх. Учир нь бүгд л хүн хүссэн газраа амьдарна гэдэг ойлголттой байсан. Тэгэхээр бүх хүн хөгжингүй орон луу очиж амьдарна, ядуу буурай оронд хүн ирэхгүй, Монголд хэн үлдэх үү гэх мэтчилэн мэтгэлцээн ч юм шиг асуулт ч юм шиг яриа их явдаг байлаа.
Гэвч өнөөдөр нөгөө даяарчлал, даяаршлал гээч юм маань эхэлчихсэн. "Даяарчшлал" маягаар. Чи даяаршиж чадахгүй байж болно, дэлхий ертөнц чамайг даяарчилна. Яагаад?
Энэ бол мэдээллийн технологи. Энэ тал дээр хүмүүст монгол хэлнээ "Дэлхий бөөрөнхий биш" гэж орчуулагдсан "World is Flat" гээч номыг санал болгоё. Манай дэлхий алган дээр маань багтах болжээ гэсэн хоосон үг хэллэг хэлмээргүй л байна. Гэхдээ харамсалтай тийм болчихож.
Зарим найз нар маань гар утаснаасаа Facebookдээ update хийж байна, утаснаасаа yahoo messengerт орох хэнд ч сонин биш болжээ.
Харин энд дэлхий нийтийн санаа зовдог, нэн ялангуяа монголчуудын маань санаа зовдог зүйл маань юу вэ гэхээр, даяарчлалын энэ хүчтэй давалгаанд тэсэж үлдэх, уусч устаж алга болохгүй байх. Даяарчлал гэдэг зүйлтэй дангаарчлал гэдэг үг давхар хэлэгдэх болсон. Энэ нь өөрсдийн хэл соёл, үндэстний онцлогоо хадгалж үлдэх гэж том зүйл яригддаг.
Хүний нутагт 10 сар болох гэж байна. Онигор нүдтэй биднийг гадныхан Япон, Солонгос, Хятад гэх мэт ижил төстэй улсуудаас бусад тивийнхэн бараг ялгадаггүй. Яг л бид Африк гэхээр бид 54 улс байдаг гэж бодох биш, бүгд л адилхан хар царайтай гэж боддогтой адил.
Надтай тааралдсан хүмүүсийн асуудаг асуултанд дотор нэр чинь хэн бэ гэдэг асуулт бараг байдаггүй.
-Хаанаас ирсэн бэ?
-Монгол гэдэг чинь тусгаар улс уу?
-Та нар ямар хэлээр ярьдаг вэ?
-Хятад хэл мэдэх үү? Мандарин хэлээр ярьдаг уу?
-Ямар бичгээр бичдэг вэ? Хятад хэлнээс ялгаатай юу?
Эдгээр асуултнууд бүгд л хятадтай холбоотой асуултууд, бүгд л Монгол хятдын нэг хэсэг гэсэн ойлголттой байдаг. Харин миний хариулт:
-Монгол
-Бүрэн тусгаар тогтносон улс
-Монгол хэл
-Мэдэхгүй
-Өөрсдийн гэсэн бичиг соёлтой тэс өөр хэл.
Хятад хэл мэдэхгүй гэж хариулахдаа би бардам байдаг. Би хэзээ ч мэдэхгүй гэдэг хариултандаа баясаж, бардам байж үзээгүй боловч, "Би хятад хэл мэдэхгүй" гэж хэлэхдээ баяртай байдаг.
Энэ нь намайг зүүн хойд азид байрлах, газар нутгаараа дэлхийд 16д байдаг, аугаа түүх соёлтой Монгол гэж улсын иргэн гэсэн бахархах сэтгэлийг маань төрүүлдэг.
Гэвч энэ нь даяаршлалын эрин дэх дангаарчлал мөн үү? Олон хүмүүс хятад хэл сурах хэрэгтэй, дайсныхаа юу ярьж байгааг мэдэх хэрэгтэй гэдэг. Гэвч хятдууд биднийг дайснаа гэж үздэг үү? гээд олон асуулт бий болгодог.
Ямартай ч асуусан хүмүүст бид өөр хэл соёлтой, ганц мэддэг хятдаас чинь тэс өөр улс үндэстэн юм шүү гэдэг ойлголт төрүүлж чаддагтаа баярлаж байна. Read more

Жорлонг хайрлах учир нь

Би гэж хүн, хүний нэгдүгээр хэрэгцээ болох идэж уухыг тэргүүн эгнээнд тавьж, нэн чухалчилдаг билээ. Тэгэхээр яг л амьтан шиг. Махгүй хоол, хоол биш гэдэг бодолтойгоосоо болж бусад төрлийн амьтдаа алж иднэ. Ийм болохоор зүгээр ч нэг амьтан биш зэрлэг араатантай төстэй. Юунд ч санаа зовохгүй нээх тайван байдаг маань амьтанлиг дүр төрхийг минь бий болгоно. Нэгэнт идэж байгаа болохоор ягаруулах нь тодорхой. Гэхдээ ялгадсаа хаа хамаагүй гаргахгүй, жорлон гээч зөвхөн хүний хэрэглэдэг зүйлийг хэрэглэнэ. Амьдралын маань нилээн их хугацаа жорлон дээр өнгөрсөн ба голдоо нүхтэй тэр "сандал"-ны тав тухтай байдалд өндөр ач холбогдол өгнө.
Хүмүүс эцэг эх, эх орон, амраг хань, ах дүү, найз нөхдөө хайрладаг байхад энэ нөхөр яагаад жорлонд хайртай байдаг байнаа гэж гайхаж байгаа байх. Дээрх зүйлүүдэд хайргүйдээ биш, харин жорлон бол хайрладаг олон зүйлүүдийн маань нилээн дээгүүр байдаг эд юм.
Жорлон ярих үед "заваан" гэсэн байдалтай болдог хүмүүс нилээн ихийг мэднэ. Би лав ойлгодоггүй юм. Магадгүй тэд нар "тэнд" орчихоод их "заваан" юм хийдэг байх л даа.
Заза элийрэх яахав, амьдралынхаа нилээн хугацааг өнгөрөөдөг тэр өрөөг, "сандал"-тай нь цэвэрхэн байлгацгаагаарай. Ядаж л хааяа танайд очоод онцгүй юман дээр суумааргүй л байна шүү :P Read more

Би амьд

Ойрдоо хүмүүс амьд уу энэ тэр гэж их асуудаг болж. Амьд арзайж, мэнд мэлтийж, хорвоогийн нарлаг өдрүүдийг угтан авч үдэн өнгөрөөж байна даа гээд учиргүй халиад байвал тэ.
Юм бичье гээд бараг 10 минут харж суулаа. Биччихмээр юмнууд уул нь байгаад байх шиг. Даанч үгээ холбож өгүүлбэр зохиох гэхээр болж өгөхгүй юм. Монгол хэлээ мартаж байгаа юм байхдаа гэхээр монголоор л бичээд байх шиг байна тэ?
Сүүлийн үед их инээдтэй, блог руугаа байнга орж ирнэ. Гэхдээ бичих гэж биш, унших гэж. Хэн нэгэн миний блог дээр юм биччихсэн байх юм гэнээ. Нээрээ та нар бичиж байгаач гээд элийрээд байхгүй юу.
Заза би ер нь нэг л биш ээ.
Дараа уулзацгаая. Read more

"Windows 7"-г орчууллаа гэнэ үү - 2-р хэсэг

Энэ сэдвээр 2 дахь хэсгийг нь бичлээ. Уншихыг хүсвэл энд дарж үзнэ үү. Read more

"Windows 7"-г орчууллаа гэнэ үү

Би бээр энэ писитэй холбоотой зүйлүүдийг учиргүй орчуулаад байдгийг гайхахын хажуугаар эсэргүүцдэг нэгэн юм. Хэдийгээр нас залуу ч гэлээ бараг 20-иод жил компьютер гээч юмтай харьцаж байна. Үнэхээр нарийн мэргэжилтнүүдийн хажууд юу ч мэдэхгүй хүүхэд ч гэлээ, жор мэдэхгүй ламаас зовлон үзсэн чавганц дээр гэдэг шиг нүүрэн талд нь харагдаж байгаа юмны цаана юу болоод байгааг бол ойлгоод байдаг юм.
Ноднин жил Limnux гэгч Монголын Linux үйлдлийн систем хэрэглэгчдийн групын уулзалтан дээр очсон юм. Тэнд ирсэн хүмүүс бүгд л Лайнукс үйлдлийн системийн гайхамшигтайг нь магтахын сацуу монгол хэлнээ орчуулах ажил гээч юмныхаа талаар ярина. Хийж байгаа ажлаа маш чухал, эх орны минь ирээдүй хойч үеийн компьютер гээч аугаа зүйлтэй танилцаж, суралцахад нь гайхамшигтай хувь нэмэр оруулж байгаа гэдэгтээ гүн бат итгэчихсэн улсууд байлаа. Хэдэн цагийн турш орчуулах хэрэггүй гэж маргалдах хэрэлдэхийн завсраар ярилцсаар салцгаасан юм. Гүйх нохойд гүйхгүй нохой саад гэгчээр өөрөө юу ч хийхгүй байж, юм хийж байгаа хүмүүст саад болоод юүхэв гэж балчир оюундаа тунгаан энэ талаар дахиж ярихгүй байхаар шийдсэн байсан юм. Гэтэл саяхан Windows 7 гээч Microsoft компанийн хамгийн сүүлд гаргасан үйлдлийн системийг орчуулжээ гэнэ ээ.
Миний хувьд битгий орчуулаачээ, орчуулах хэрэггүй гэдгийг доорхи үндсэн зүйлүүд дээр тулгуурлан хэлдэг юм.
1. Монгол хэлнээ орчуулсан хэд хэдэн ном, програмууд харж байсан. Үнэндээ тэднийг ойлгож хэрэглэх тун хэцүү. Хэдийгээр англи хэлэнд тийм сайн биш ч гэлээ мэдээллийн технологитой холбоотой ямар ч зүйлийг англи хэл дээр унших нь илүү ойлгомжтой байдаг. Энд би 2 зүйлийг жишээ болгон татъя. Эхнийх нь Мозилла ГалтҮнэг гэж програм хангамж. Ихэнх нь үүнийг мэдэх байлгүй дээ. Яагаав нөгөө веб хуудас дуудаж үздэг браузер гээч зүйл. Англи хэлэн дэх Firefox гэдэг үг нь надад хэзээ ч "галтүнэг" гэж ойлгогдож байгаагүй бөгөөд, анх санамсаргүй байдлаар монгол галтүнэгийг татчихаад гайхаж байлаа. Тэрийг хэрэглэж сурах гэж нэг хэсэгтээ л будилж байгаад, өөрийн эрхгүй "бууж өгөөд" эргээд англи хэл дээрхийг хэрэглэдэг болсон. Дахиж л орчуулгын програм хангамж хэрэглэхгүй гэсэн шийдэлд хүрсэн юм. Үүнд түлхэц өгдөг өөр нэг зүйл бол миний жишээ татах гэж байгаа 2 дахь зүйл юм.
Хүүхэд бүхэнд өөрийн гэсэн романтизм байдаг хойно би ч гэсэн хакер болчих санаатай байлаа. Тэгээд та бүхэн бас мэдэх байхдаа, "Хакер" гээч Жаргал гэгч автортой ном байдаг. Уг номыг бичсэн Жаргал гэгчийг өндөр түвшний мэдлэгтэй, магадгүй хакер гээд хэлчихэж болох хүн гэж хувьдаа бодож, манай оронд нэг ч гэсэн мэдлэгтэй боловсон хүчин байгаад баярлаж явдгаа нуух юун.
Уул нь би монгол хүн, монгол хэлэндээ ч муугүй нэгэн боловч тэр номыг хаанахаар бичсэнийг ойлгоогүй гэвэл дэгсдүүлсэн болохгүй болов уу гэж найдаж байна. Уг номын бичиглэл болоод үгийн сонголт үнэхээр ядруу. Яагаад гэвэл зохиогчийн хэлтэй эсвэл зохиолчийн мэдлэгтэй бол холбоогүй. Үүнийг би дараагийн хэсэг дээр тайлбарлая.
Харин номны талаар дахиад нэг үг хэлчихэд мэдлэг олгох ном бол биш, мэдээллийн чанартай ном болсон гэдэгт зарим нэг нь санал нийлэх бизээ. Information is not an Education гэж үг байдгийг дурьдаад өнгөрье.
2.Түрүүн хэлсэн, тэр ном яагаад муу болсон бэ? Яагаад гэвэл бидний аялгуу сайхан монгол хэл маань хангалттай үгийн баялаггүй юмаа. Гэхдээ энэ үгийг гэгээн оюундаа сайтар тунгаан бодно байх гэж найдаж байна. Учир нь бидний эх хэлэнд маш сайхан үгнүүд зөндөө байдаг, үүнийг алдартай уран зохиолын ном шүлэгнүүдээсээ бид харж болно. Мөн Аким гуайн, Бямбын Ринчен гуайн орчуулгын бүтээлүүдээс гайхамшигтай үгийн сонголтуудыг үзэж унших боломж бидэнд бий. Гэвч аливаа хэл тухайн улс үндэстнийхээ соёл, ёс заншил, түүх бичигтэй шууд холбоотой байдаг. Мөн аливаа хэлний баялаг шинээр үг зохиох, өөрийн болгон удамшуулах гэсэн аргуудаар баяжиж байдаг. Харин манай нөгөө "орчуулагчид" эдгээр зүйлүүдийг үл тоон шууд махчлан орчуулах гээд дайраад байгааг үнэхээр гайхдаг. Өнөөдөр англи хэлэнд өдөр болгон хэдэн зуугаараа шинэ үгнүүд бий болж байна. Шинэ нээлт хийгдэхэд бүтээсэн эзнээр нь нэрлэх, бүтээл юутай холбоотой буйгаас шалтгаалж 2 болон түүнээс олон тооны үг нийлүүлэн нэрлэдэг.Гэвч эдгээр нь манай аялгуу сайхан хэлэнд байхгүй шүү дээ. Бид тэрийг нь шууд хэрэглэх эсвэл өөриймшүүлж авах хэрэгтэй. Жишээ нь, миний маш олон юманд байнга дурьддаг нэг зүйл бий. Арабын хагас нүүдэлчин хүмүүсийг "бедиун" гэж нэрлэдэг, үүнийг монгол хэлэнд "бядан явагч" гэж орчуулдаг. Анхны үгнээсээ дуудлага нь бараг зөрөхгүй мөртлөө бидний өөрсдийн хэлний дуудлагатай ижил байдлаар ингэж орчуулдгийг Аким гай "100 жилийн ганцаардал" номыг орчуулахдаа тайлбарласан байдаг.
Мөн Server гээч үгийг бид сервер л гэдэг, үүнийг орчуулаад хэрэглээд явж байгаа систем администратортой би урьд хожид хэзээ ч таарч байгаагүй ба хойшид ч учрахгүй биз ээ.
Өөрийн санааг тайлбарлах 3 дахь зүйл бол 2 дахь тайлбарын төгсгөлөөс ерөнхийдөө цухалзаж эхэлж байна.
3. Дэлхий ертөнцийн хөгжил англи хэл дээр оршин тогтнож байна. Гэтэл манайхан юм л бол хэл мэдэхгүйгээрээ гайхуулцгаадаг. Надаас юм асуусан хүнд интернэтээс хайж байгаад нэг вебсайт олж өгөхөөр би наадхыг чинь уншаад ойлгохгүй гэж гайхуулах нь холгүй хэлэхийг яана. Ийм байж болохгүй ээ. Бид анх нэгдүгээр ангид ороод "Цагаан толгой" гээч юм заалгаад, уншиж бичиж сурсан маань, сурч мэдэхийн эхлэл байсан гэдэгтэй хэн ч маргахгүй байх. Уншиж бичиж сурсныхаа хүчээр бид цааш цаашдаа анги дэвшин, ном сурах бичигтэйгаа харьцаж сурах эхлэл нь тавигдсан юм.
Мэдээллийн технологийн чиглэлийн мэргэжилтэй хүмүүс Мурийн /Moore's law/ гэж сайн мэдэх байх. Өнөөгийн шинэ нээлт, бараа бүтээгдэхүүний үнэ гээд бараг бүх юм энэ онолоор тайлбарладагдаж байна. Шинэ бүхэн англи хэл дээр гарч байна. Ийм байхад монголчууд бид англи хэл сурахгүй бол дэлхий ертөнцөөс нэг алхам биш бүр нилээд хэдэн алхам хоцорч явах болоод байна. Тийм болохоор нэг нь орчуулуулж, нөгөө нь орчуулах биш нэг нь хэл сургаж, нөгөө нь хэл сураач ээ гэж мөхөс би хүн бүрээс хүсдэг юм.
Миний хувьд Энэтхэг гэж улсад ирж сурах гээд 8 сарын нүүрийг үзэж байна. Энэ улсын мэдээллийн технологийн хөгжил, мэдээллийн технологийн сургалт нь өндөр түвшинд байдаг гэдэг, нууц нь юундаа вэ? Энэтхэг багш нар сайн заадагт уу? үгүй, Энэтхэг хүүхдүүд ухаантайд аа юу? үгүй, шалтгаан нь ердөө л англи хэл.
Багаас нь хичээлийг нь англи хэл дээр орж, англи хэл дээр ном уншиж өссөн энэ хүүхдүүдэд эх хэлнээс нь нэг их ялгаагүй болчихсон байдаг. 1947 онд Английн колониос гарч, тусгаар улс болсны дараа Жавхарлал Неру-ийн гаргасан шийдвэр 50 жилийн дараа үр дүнгээ өгсөн нь энэ байх гэж би боддог. Энэтхэгт ийм шийдвэр гаргахад түлхэц үзүүлсэн олон шалтгаан байсан байхыг үгүйсгэхгүй.
1961 онд Энэтхэг орон 1200 гаруй хэл хэрэглэж байна гэсэн тооцоо гаргасан байдаг ба өнөөдөр 347 хэлээр ярьж байна. Үндсэн хуулиндаа үндэсний хэлүүд гэж 22 хэлний нэр бичсэн ба мөнгөн дэвсгэрт дээр нь нийт 18 өөр хэлээр бичсэн байдаг. Ийм улс оронд united хэл хэрэгтэй нь гарцаагүй. Дээр дурьдсан 22, 18 хэлнүүдийн нэг нь англи хэл. Энэтхэгийн хойд хэсгийн хүн, өмнөд хэсгийн хүнтэйгээ ярих ижил ганц хэл нь англи хэл байдаг. Арга ч үгүй биз, хамгийн их хүн хэрэглэдэг хинди хэлээр нийт хүн амын 40 хүрэхгүй хувь нь ярьдаг.
Эдгээр шалтгаануудыг тоочвол аль нь ч бидний нөхцөл байдлаас тэс өөр. Гэвч тэс өөр байдал нь биднийг ижил шийдвэр гаргах нөхцөл болж байна гэж харж байна. Монгол хэлээр хэдэн сая хүн ярьдаг билээ? Монгол хэл дээр хэдэн ном байдаг билээ? Монгол хэл мэддэг хүмүүс маань хэр их юм мэддэг билээ? эдгээр асуултуудад бүгдэд нь "бага, цөөхөн" гэсэн үгтэй ижил утгатай хариулт өгөгдөх байх.
"Хаалгаа хаагаад" , сая 500-гаа авъя гэж орилохын оронд дэлхий ертөнцөөс түрүүлдэггүй юмаа гэхэд хол хоцорчихгүйн тулд бид хэл сурахаас өөр аргагүй. Read more

Ингээд миний орос хэл дууслаа...

Би ч уул нь Монгол кино үзээд байдаггүй л дээ. Ер нь маш цөөхнийг үзэж байсан. Гэхдээ бүгдээрээ Сэрэлт гэж киног үзсэн байх, "ингээд миний мэдэх орос хэл дууслаа" гэдэг шиг миний толгой дахь юм ер нь дуусчихсан юм шиг байна. Эсвэл юу ч бодохоо байчихсан юм уу мэдэх юм алга. Хүн ер нь бясалгаж өөртэйгөө ярилцаж байвал их зүгээр юм шиг байгаамаа. Уул нь өөртэйгөө ярилцаад, тэрийгээ бичээд байдаг байсан чинь юу ч орж ирэхгүй байхыг бодоход больж л дээ. Эсвэл энэ юу ч хийхгүй ялзарч байгаагийн шинж байх. .
Миний хамгийн гэж хэлж болохоор найз маань ингэж хэлдэг юм: Идэхгүй бол баахгүй. Хүн ер нь уншихгүй бол юугаа бичихэв, бодохгүй бол юугаа ярихав дээ тэ? Ямар ёроолгүй сав байгаа биш, доторхийг нь гаргаад байхад дуусч л таараа.
Миний блогоор хааяа орж ирж уншдаг нэг хүнд, хэрвээ тэр и-мэйлийнх нь хаяг зөв бол уншсан л байх. Хариу ирээгүй болохоор мэдэхгүй юм. Толгой дахь юм маань дуусчихгүй бол бичээд л байна даа гэж бичсэн. Тэр хүнд одоо хэлэхэд хэлсэн тэр хязгаартаа хүрчихсэн юм шиг байна. Өнөөдөр одоо л энийгээ хүлээн зөвшөөрч бичиж байгаа болохоос сүүлийн хэдэн бичлэгээ харахад тодорхой л байх шиг байна даа.
Энэ хүрээд миний орос хэл дууслаа даа. "Орос" хэл ээ сайжруулаад, өөртэйгөө хамт хоёулхнаа сууж ярилцдаг болсныхоо дараа л юм бичихээс. Гэхдээ дараагийн бичлэг хэзээ ч байж магадгүй.
Блогтоо баяртай гэж хэлэхгүй ээ, яагаад гэвэл би блогтоо хайртай. Нүдэнд үзэгдэж гарт баригдахгүй зүйлийг хайрлаж болдоггүй гэж боддог байсан боловч блогийнхоо хүчээр тийм биш гэдгийг ойлгосон.
Ухаарал хайрласан болгоноо хайрлана
Уулзсан хүн бүрээ хүндэлнэ. Учир нь тэр бүгдийн нөлөөний үр дүн нь өнөөдрийн би юм шүү дээ. Өөрийгөө хайрлах хэрэгтэй, үгүй бол хэнийг ч юуг ч хайрлаж чадахгүй биз ээ... Read more

Мөрөөдлийн Засгийн Газар

Би гэж хүн гадаадуудад гайхуулах юм багатай. Манай Монгол улс 13-р зуунд тэгж байлаа, дэлхийн хүмүүсийн арьсны өнгийг хар, цагаан, монголоид гэж ангилдаг гэдгээс илүү юм хэлж чадахгүй. Яг л нөгөө бага байхад хүүхдүүд тэнгэт онгоцны утаа харахаараа "тэр манай аавын онгоц мэдүү", "үгүй манай аавын онгоц" гэж ямар хэрэгтэй нь мэдэгдэхгүй худлаа ярьдаг шиг л... Гэхдээ худлаа бол яриад байдаггүймөө, зүгээр л танай улсад юу байна гэж асуухад нь хэлэх юмгүй байгаадаа ичээд байдаг юм. Зуд мудын талаар асуухад нь бол дуугарахгүй шдээ ёстой, би англи хэл мэдэхгүй гээл холдож байгаамдаа. Хэдэн малчид нь малаа маллаж чадахгүй үхүүлж байгааг яриад суултай нь биш.
Гэтэл саяхан ичмээр ч юм шиг, бахархмаар ч юм шиг, гайхуулмаар ч юм шиг үйл явдал болов оо. Сагс тоглох гээд нэг талбай дээр яваад очтол хүмүүс харин асууж байнаа.
Танай улсын Засгийн газар хүн болгондоо 1000 доллар өгөх гэж байгаан байна лээ шд тэ? Чи аваад яах уу? Гоё юм аа тэ? гэж байна шүү харин. Өөрсдийнх нь засгийн газар тийм байсан бол, эсвэл монгол хүн болж төрсөн бол гэж мөрөөдөх нь холгүй байна лээ дээ. Ингээд би гэж хүн анх удаа би монгол хүн гэж хоосон цээжээ дэлдэх биш, надад 1000 доллар өгдөг засгийн газар байна, та муусайн новшнуудад ер нь юу байгаан гэж хэлж чадахаар болж байнаа.
Тэр жил, 1992 оны олимпод анх удаа АНУ-ын мэргэжлийн тамирчдыг орохыг зөвшөөрч, Жордан тэргүүтэй тоглогчид Барселон хотод очиход "Мөрөөдлийн баг" гэж нэрлэж байсан ба түүнээс хойшхи АНУ-ын бүх багийг л тэгж нэрлэх болсон. Харин олон сайн тоглогчид мөрөөдлийн баг нэг л байдаг юм гэдэг. Гэхдээ тэр яахав, манай улс дэлхийд хаана ч байхгүй "Мөрөөдлийн Засгийн Газартай" болж, манийхаа магнайг тэнийлгэж байна даа. Хойшдоо олон олон мөрөөдлийн засгийн газар төрөх болтугай, хурай хурай хурай... Read more

Өөрийгөө үзэн ядахуй

Би гэж хүн ер нь шөнийн нойрондоо их муу. Өглөөний хүн гэж ном уншаад өглөөний хүн болно гэсэн чинь тэр маань хаашаа ч алга болчихов доо. Тэрний талаар бодож санаж байгаа ч юм алга. Шөнө унтдаггүй болохоороо өдөр нойроо аваад байдаг байсан юм. Ер нь ингэх нь буруу юм шиг санагдаад өдөр унтахгүй шөнө л унтана гээд, өдөр гэртээ ирэхгүй явж байгаад шөнө унтах гэтэл бас л унтахгүй. Хэвтээд унтахгүй, заза тэгвэл жоохон юм хийе гэж бодоод писинийхээ ард суухаар нүд өвдөөд, эвшээлгэнэ. Баярлаад буцаад хэвтэхэд бас л унтахгүй.
Дээр нь ойрдоо ерөөсөө их л ууртай болоод байгаам шиг. Жоохон юманд маш амархан бухимдана. Олигтой нойр авч чадахгүй, хийж байгаа юм байхгүй, чадаж байгаа юм байхгүй. Нэг л сүрхий баахан ном өрсөн хүн, тэрнээсээ алийг нь ч уншихгүй. Ямар ч бүтээмж байхгүй. Өөрөө өөртөө дургүй хүрэхийн дээдээр хүрч үзэн ядаж эхэлж байна. Read more

Миний толгой ба "зургаан" толгойн асуудал

Би бээр Энэтхэг гэж улсад ирээд ихгүй ч гэлээ багагүй хугацаа өнгөрчихсөнийг миний блогоор хааяа шагайдаг зарим хүмүүс мэдэх буй за. За энэ ч яахав, юм л бол өөрийгөө пиардаад байдаг би бас тэгж байгаад сонин хүн шүү.
Ийшээ ирэхээсээ өмнө Монголд байхдаа хагас жилийн сургалтанд сууж байсан юмаа. Уучлаарай, миний юунд сурч байсан уул нь тийм ч чухал биш л дээ. Гол нь тэгэхэд надад хичээл зааж байсан багшийн талаар ярих гэсэн юм. Яагаад гэхээр тэр нөхөр энэтхэг хүн. За одоо ингээд яг юу гэх гээд байгаа маань овоо ойлгомжтой болж байгаа байх.
2008 оны 10 сард Энэтхэгчүүд "Чандраяан 1" гэж хиймэл дагуул сансарт хөөргөсөн юм. Энэ нь энэтхэгчүүдийн анхных биш, бас сүүлийнх ч биш. Өнгөрсөн онд бас Чандраяан 2 гэгчийг хөөргөсөн ба хойшдоо ч олон олон Чандраяануудыг хөөргөх бизээ.
Тухайн үед энэ талаар мэдээд, тэгээд Энэтхэгт үүнийг эсэргүүцэж байгаа, ядуу зүдүү хүмүүс их байхад сансарт их мөнгө үрлээ гэх мэтчилэнгээр шүүмжлүүлж байгаа талаар уншсан юм. Тэгээд таних ганц энэтхэг хүн нь нөхөр багш гуай байсан болохоор асуусан юм аа. Иймэрхүү юмнууд болоод байгаа юм байна, таны хувийн бодол юу байна? гэтэл:
- Хаана ч ядуу хүмүүс байдаг шд. Тэднийг хооллоод байвал бусад улс орон хөгжөөд бид хойноо үлдэх л болно. Одоо Энэтхэг орны мэдээллийн технологи, сансрын хөгжил хурдацтай, өндөр түвшинд байгаа боловч, тодорхой хоцрогдол бий... гэх мэтчилэн хариулт өгсөн юмаа.
Энэ хариултын хамгийн зэвүүн нь тэр " Хаана ч ядуу хүмүүс байдаг.." гэдэг үг. Ер нь нөхөр мэргэжлийн талдаа сайнаас гадна хүнийхээ хувьд нилээн гайгүй төлөвшсөн хүн шиг санагддаг юм. За энэ ч яахав, тэр багш бид 2-н пиар хэнд хамаа байна.
Тэгээд манай оронд юу болж байгаа талаар бодлоо. 70000 төгрөг тараагаад байгаа сурагтай. Дээр бичсэн зүйлээс яг эсрэг ажиллагаа хийгээд л байх шиг байгаа юм. Би бээр хувьдаа Таван Толгой, Оюу Толгой гэсэн "зургаан" толгойнд хөрөнгө оруулалт хийж, ашиг шимийг нь хурдхан хүртэж, улс орноо жоохон мөнгөтэй болгочихоосой гэж боддиймаа. Эдийн засаг хурдацтай өснө, мөнгөний нийлүүлэлт ихсэж, эргэлт бий болно энэ тэр гээд мэдэхгүй сүржин эдийн засгийн үг хэрэглээд яахав. Ойлгоход амраар л ярилцсан нь дээр байх.
Гэхдээ түүнээс олж байгаа мөнгөө зүгээр нэг тараагаад байгааг нь ерөөсөө ойлгохгүй байгаа юм. Тэр хэдэн толгойнд хөрөнгө оруулалт хийж олж байгаа мөнгөөрөө мань мэтийнхээ толгойд хөрөнгө оруулалт хийвэл уул нь их зүгээр.
Заза ингээл болох шивдээ. Бөөн хэрэгтэй хэрэггүй юм нуршиж, "зургаан" толгойтой адилхан хөрөнгө оруулалт хэрэгтэй нэг толгойны бодож сэтгэж байгаа байдал нь нэг ийм л байна даа гэж. Read more

Битгий л баярлаж байна гэж хөөрч давхилдаарай

Өнөөдөр 3 сарын 18 Цэвсэгт хүчний хэдэн жилийн ч юм ойн өдөр. Энэ өдөр уул нь зөвхөн цэргүүд нь баярлах ёстой гэж би хувьдаа ойлгодог юм.
Цэрэгт явна гэхээр мань шигээ шээсээ савируулдаг юм байж олон долоон юм ярьж баяр тэмдэглэж хөөрцөглөв дөө. Дайн болвол буу үүрээд гүйж л таараа энэ тэр л гэж алиатав. Бусад нь ч дүүрч... Read more

Постмодернист сэтгэ гэнэ үү?

Өнөө өглөө босч ирээд блог руугаа ороод хартал нэг бичлэг маань баахан сэтгэгдэлтэй болчихож. Гайхаад ороод харвал Америк Оросоос 2 хүн Постмодернизм гээч амьдралдаа анх удаа "сонсож" байгаа юмны талаар ярилцжээ. Нөгөөхийг нь хэд хэд уншаад ойлгодоггүй. Ялангуяа энэ хэсгийг:
>>Энэ блогийн эзэн нь надад их сонирхолтой хүн шиг санагддаг учираас өдөөн хатгалга маягаар бичсэн төдий. Ер нь постмодернизм гэсэн ойлголтоос толгойдоо авч үлдсэн ганц юм бол АЛИВАА АСУУДАЛД ГАНЦ ӨНЦГӨӨС БУС ОЛОН ТАЛААС НЬ ХАРЖ БАЙ гэсэн санаа. Юманд баригдалгүй юуг ч тодорхойлолгүй юунд ч итгэдэггүй хэрнээ юм бүхэнд итгэдэг ч юм шиг тийм нэг барьцгүй задгай, асуултыг зөвхөн чамд үлдээсэн, хариулт нь тодорхой бус тийм нэг санааг л постмодернизм гэж ойлгодог. Аливаа асуудлыг хааяа ч гэсэн энэ өнцгөөс харж сурвал хэрэгтэй үедээ дуугай сууж сурах юм болов уу гэж санасан юм.<<
Чи одоо янз бүрийн юм бодож блог дээрээ юм бичихээ больвол яасиймдээ гээд байгаа ч юм шиг. Яах ёстойгоо ч ойлгодоггүй. Тэгээд хааяа нэг миний блогоор шагайдаг хүмүүсээс асууж ярилцъя гэж бодлоо. Би ер нь юу бичээд байдаг юм болоо? Ганц нэг унших дуртай хүмүүс байх шиг л байдаг юм. Заримдаа хэлэх хэлэхгүй үгээр доромжилсон тохиолдолд ч харагддаг.
За тэгээд бодсон санаснаа чөлөөтэй илэрхийлэхийг хүсье. Бас дээрх хүний бичсэн зүйлийг "орчуулж" өгвөл их баярлана шүү. Read more

Олон улсын эмэгтэйчүүдийн баярын мэнд хүргэе!

Юуны өмнө бүх эмэгтэйчүүддээ энэ өдрийн мэндийг хүргэе. Сайхан баярлацгаагаарай. Харин эрчүүд нь дэргэдээ байгаа бүсгүйчүүдээ баярлуулаарай.
Миний хувьд энэ жил интернэтээр л баярын мэнд хүргэхээс хэтрэхгүй нь дээ. Хүн ер нь боломжгүй болсон үедээ, хол байх тусмаа л үнэ цэнтэйг нь мэдэрдэг сонин амьтан юм. Ээж дүү хоёроо санаж байх шиг. Дэргэд нь байж баярлуулж чадахгүй болохоор муухай л байна. Тэгээд ер нь бодоод байхад намайг хамгийн их хайрладаг, миний хамгийн хайртай 2 эмэгтэйдээ нэг ч удаа цэцэг барьж, бэлэг өгч үзээгүй юм байна. Ямартай ч дараагийн удаа, дэргэд нь байх тэр нэг өдөр цэцэг ч болтугай өгнөө.

Гудамжаар алхаж явахдаа эмэгтэйчүүдийн нүд рүү харахад аз жаргал гэрэлтсэн харц огт харагддаггүй, энд ч гэсэн адилхан юм. Заримдаа бүр энэ хорвоо дэлхий дээр аз жаргалтай эмэгтэйчүүд байхаа больчихсон юмуу ч гэж бодогдох юм. Эмэгтэй хүн ер нь эр хүний хайр халамжийг л хүсдэг гэж би боддог, үүнтэй санал нэгдэх байхаа гэж бодож байна.
Ээжийгээ, эгчийгээ, дүүгээ, эхнэрээ, хайртай бүсгүйгээ энэ өдөр баярлуулаарай, өдөр бүр үгүй юмаа гэхэд ядаж энэ өдөр.

Бүсгүй танд аз жаргал сайн сайхан бүхнийг хүсье.

Цоомоо Read more

Юун Avatar, Titanic

Аvatar гээч цэнхэр залуучууд гүйлдсэн кино нэг хэсэг хүн амьтны амнаас салахгүй, хорвоо дэлхийд өөр юм байхгүй юм шиг ярианы сэдэв боллоо. Ер нь одоо ч гэсэн яригдаж байгаа боловч харьцангуй намжиж байх шиг байна.
Энэ киног учиргүй магтаж байгаа хүмүүсийг хараад огт ойлгохгүй байгаа юмаа. Тэгээд Титаник гээч нэг усан онгоц сүйрдэг кинотой зүйрлээд. Нэг хүний 2 кино, тэгээд их мөнгө олоод байгаагаар нь шуугиж болох л юм л даа. Гэхдээ энэ Аватар гээч киног учиргүй магтаж байгаа нь үнэхээр сонин. Би лав тэр киноноос олигтой юм олж хараагүй. IMAX 3D-ээр үзсэн болохоор харин тэр технологийн магтмаар байгаа.
Киноны баатрууд газрын зурагнаас эхлээд юм юмыг бодит орон зайд гаргаж ирж, бидний энэ ширтээд байгаа дэлгэцийг бодит юм шиг харж, товчлуур дарахгүй ажиллаж байгааг 3 хэмжээст кино театрт орж үзэхэд яг л тэр дотор байгаам шиг сэтгэгдэл төрөөд заримдаа хүрч үзэх гээд байснаа нуухгүй ээ.
Бараг 3 цагийн, 3 хэмжээст технологиор бүтсэн кино өмнө нь байгаагүй гэдгээрээ энэ бол яахын аргагүй магтууштай, кино ертөнцөд шинэ дэвшил болсон зүйл мөн бизээ.
Гэтэл зарим хүмүүс тэр киноны утга санаа нь гайхамшигтай энэ тэр л гээд байх юм. Төслийн тэнэг удирдагч, бас нэг тэнэг хурандаа хоёрын тэнэгтэхийг харуулсан нь арай л дэндүү. Энэ киноныхоо утга санаагаар James Cameron хүн төрөлхтөнд мессеж хүргэлээ ч гэнэ үү. Харин миний хувьд James Cameron-ий хүн төрөлхтөнд үнэхээр сайхан мессеж хүргэж чадсан, сайхан бүтээл бол Terminator 2. Cameron-ийг амьдралдаа 2хон кино хийсэн юм шиг бичих юм. Терминаторын эхний 2 ангийг энэ нөхөр бүтээсэн ба, үнэхээр сайн кино, 2-р анги нь бол бүр дэндүү сайн. Зүгээр л нэг 2 төмөр мөргөлдүүлэлгүй гайхамшигтай философитой хийсэн кино. Хамгийн сүүлд Терминатор /Арнолд ах/ халуун гал хайлш руу орохын өмнө гол дүрийн хүүтэй ярилцдаг хэсэг үнэхээр гоё, сэтгэл хөдөлгөм.
Битгий гээд уйлахад нь, нулимс руу нь заагаад: Надаас хэзээ ч ийм зүйл гарахгүй гэж хэлж байгаа нь хамгаалагч роботыг яг л хүн шиг "сэтгэдэг", хүний ертөнцөд амьд амьтад л амьдрах ёстой, үүнийгээ битгий устгаачээ гэж байгаа юм шиг...
Гэтэл Титаник бол нэг том усан онгоцон дээр 2 биенээ хараад хамаг тестостерон нь ялгарч байгаа эр эмийн тухай. Харин энэ сүүлд хийгдсэн аватар нь ёстой нэг шинэ санаа байхгүй инээдтэй.
Pocahontas гэж хүүхэлдэйн кино үзэж байсан уу? Үзэж байсан бол тэр хүүхэлдэйн киноны улаан арьс индиануудын биеийг нь томсгоод цэнхэр өнгөтэй болгоод, Америк тивийг тэр гариг гэж төсөөлөөд, усан онгоцтой ирдэг цагаан арьстнуудыг нөгөө Аватарын хүмүүс гээд, индиануудын дунд ороод явчихдаг шар үстэй залууг Аватарын нөгөө хөл нь ажиллагаагүй гол дүрийн залуу гээд төсөөлөөд, тэгээд цааш нь бусад зүйлийг нь бодоод үздээ.
Илэрхийлж байгаа утга санаа нь яг л адилхан, гагцхүү цаг хугацааны хувьд л ялгаатай. Read more

Ном ярилцъя 5: Тунгалаг Тамир - Ч.Лодойдамба агуу юмаа

Дунд сургуулийн уран зохиолын хичээлээр янз бүрийн шүлэг зохиол үздэгийн нэг нь зууны шилдэг роман Тунгалаг Тамир. Би бээр энэхүү романыг үл ойшоогч байлаа. Тамир гэж тэр голоос чинь би загас барьж байлаа гэхээс өөр юм хэлдэггүй, киноны хэсэг дээр Тайхар чулуунаас мөсөн чихэр гуйж байгаа Батыг хараад хөх инээд хүрдэг байсан юм. Тал нутагт, голын эрэг дээр хэн аваад ирсэн юм гэмээр энэ сонин чулууг 2 удаа очиж үзсэн. Хоёуланд нь хүмүүс араас нь чулуу давуулж шидээд цаана нь гаргачихвал юу ч гэлээ дээ нэг юм хэлээд байсан. Ямартай ч шилийн сайн эр л давуулдаг гэсэн чинь бацаан байхдаа л давуулаад шидчихээд инээд хүрээд байдаг байж билээ.
Үнэхээр унших хүсэл төрдөггүй байсан юм аа. Ядаж байхад Дөлгөөн Дон гэгч зохиол бас л нэг голын тухай, гэхдээ энэ зохиолыг уншвал орос хүмүүсийг, орос орныг ойлгоно гэсэн аавынхаа ухуулганаас зугтааж балай голууд ер нь яахаараа номны нэр болж тэгээд агуу зохиол болдог байнаа гэж боддог байлаа. Ямартай ч гэртээ хариад номын сангаасаа авч унших хамгийн эхний ном маань Дөлгөөн Дон. Яагаад вэ гэхээр би дөнгөж сая Тунгалаг Тамир романыг аудиогоор нь дуусгалаа. Өрөөнийхөө андаас, сургууль гэр хоёрын хооронд алхаж явахад юм сонсож явъя гэж бодсондоо түүнээс авсан юм. Гэвч сонсож байх явцад амтанд нь орж шөнө нойроо хагаслан, өдөр бас хэвтээд л сонссоор сая дуусгалаа.
Хамгийн түрүүнд сонирхолтой санагдсан зүйл бол хүмүүсийн нэр. Эрдэнэ, Төмөр, Итгэлт, Бат, Хонгор гээд зохиолын гол дүрийн эрчүүд нь яг л нэрнийхээ утганд тохирсон хүмүүс юм. Гурван гэрийн эхнэрүүд Долгор, Должин, Дулмаа. Сайхан Монгол нэрнүүд. Гэхдээ яалаа гэж ийм юмнаас нөхөр Лодойдамбыг агуу гэхэв.
Зүйрлэл - Аливаа зүйлийг зүйрлүүлж хэлж байгаанууд нь үнэхээр гоё. Хэцүү гэдэг утгыг "Алганы хонхорхой хазахтай адил" гэж зүйрлүүлсэн байх жишээний. Яг одоо ингээд бичих гэсэн чинь толгойд орж ирэхгүй юм. Уншаагүй сонссондоо харамсах шиг. Уншсан бол яалаа гэж тийм сайхан үгнүүдийг мартахав.
Итгэлт баян гэж нэг сайхан дүр байна аа. Түүний хэлж байгаа үгнүүд гайхамшигтай. Итгэлтийн ч юу байхав Лодойдамба л хэлж байгаа л даа. Тамирын мөсийг долоох шахан байж... бас Хөрөнгө гэдэг чинь хурааж хадгалах биш хөдөлгөж байж л хөрөнгө болдог юм ш дээ гэж Эрдэнэд хэлж байгаа хэсэг. Энэ л үгийг ойлгосон хүн бизнесмэн болж баяжиж чаддаг. Гэтэл аль социализмын үед Лодойдамба үүнийг Итгэлтээр хэлүүлчихжээ. Итгэлтээс суралцах зүйл их байнаа. Тэр хүн бол тэр чигээрээ үлгэр жишээ. Гэвч нийгмийн байдлаас болж баян хүнийг магтаж сайлж болохгүйдээ юу түүнийг ховдог шунахай өөдгүй хүн болгож харуулах гэж оролджээ. Эрдэнэ Долгор хоёр түүнээс л болж салж байх юм. Гэхдээ мэдээж 2 хүн бие биедээ хайртай бол хэн ч салгаж чадахгүй. Үүнийг харуулах гэсэн шиг Долгорын нөхрөө хуурсан сэтгэлийг жигшиж, Эрдэнийн хэт түрэмгий зан авирыг буруушаажээ.
Дорж гэж нэг дүр байна. Тэр тийм ч гол дүр биш гэлээ. Болшевикуудын нүүр царайг яг харуулж чадсан байх юм. Улайм цайм хүний хөрөнгийг дээрэмдэж, хэнхэг царайлж байгаа энэ нөхрөөр Социализм гэж ямар хачин гаж тогтолцоо болохыг Лодойдамба социализмын үед гарган үзүүлж чадсанаараа агуу. Зохиолыг хүлээн зөвшөөрүүлэхийн тулд мэдээж буддын шашныг муулан харуулах учиртай. Тиймдээ ч Богдыг нэг балиар нөхөр мэтээр гаргажээ. Ангийн тэмцлийн эсрэг боссон эсэргүүнүүд өөдгүй унхиагүй амьтад байсан гэж үзүүлэхийн тулд Түгжил, Цамба, Жамбал зэрэг хуншгүй эрчүүдээр толгойлуулж харуулсан нь хэт туйлширсан боловч оновчтой. Харин хоосон муулах бус үнэн мөнөөр нь логиктой, өөрийн гэсэн шүүмжийг Батын багш Ринчен ламаар үзүүлжээ. Энэ хүн эрдэм номтой, насаараа ном хаялцан, нэрд гарсан лам хүн. Гэвч насны эцэст шашин гэж ард түмнийг яаж мунхруулдаг, хөгжил дэвшлийг хэрхэн хойш нь татдагийг ойлгон хэлж буй. Насны эцэст сурсан бүхэн нь хоосон, утга учиргүй гэдгийг ойлгон шаналж, хайр сэтгэлээ бодон нас нөгчиж буй нь гунигтай.
Солонго гэж Батын эхнэр, Итгэлтийн охин. Сүрэн гэж Итгэлтийн зарц Нямын охин, Хонгорын эхнэр. Багадаа тоглож өссөн Бат, Хонгор, Солонго, Сүрэн нараар Монголчуудын яаж айл гэр болцгоодгийг харуулж байгаа ч юм шиг. Сүрэн сайхан бүсгүй болж, Солонго харин нэг болхи нөхөр болж байгаа нь энэ хорвоо дээр юм бүхэн тэгш заяадаггүй гэдгийг харуулах шиг.
Итгэлт Долгорыг оролддог хэсэг их сонин. Долгорыг тэврээд авахад: Яаж байнаа та, хүн харчихвал яах юм гэж байгаа нь- Хоёулаа болно л доо, хүнд л мэдэгдэхгүй бол Эрдэнийг араар нь тавьсан ч яахав гээд байгаа юм шиг их сонин.
Батын анхны хүү энддэг хэсэг их хэцүү. Яг тэр хэсэг дээр тэр жил харсан юм маань санаанд орсон юм. Өвөл ойн захад, цасан дээр уутанд хийсэн хүүхэлдэй шиг зүйл харсан маань хүүхэлдэй биш эндсэн хүүхэд байлаа. Хүйтэнд хөхөрсөн уруул, хувхай цайсан царай үнэхээр эвгүй. Батын хүүг итгэлт зам дээр хаясныг дүрслэн үзүүлсэн тэгэхэд харсантай маань яг адилхан. Энэ хэсэг бол миний хувьд хамгийн элэг эмтэрмээр хэсэг. Ням, Хонгор, Бат нар нас барсныхаа дараа Чулуун гэж нэр эцгээсээ авсан Батын хүүг оршуулж байлаа. Ням өвгөний уйлж байгаа нь нүдэнд үзэгдэнэ, Хонгорын харамсах сэтгэл, Батын уй гашууг гайхамшигтай дүрсэлжээ.
Төмөр Хонгор хоёрын талаар дурьдахгүй байж болохгүй. Эртнээс шилийн сайн эрчүүд гэж хулгайч нараа магтдаг байсанчлан Лодойдамба романдаа энэ хоёрыг сайн хүн болгохоо мартсангүй ээ. Төмөр бол хүчтэй, чадалтай, тэсвэр хатуужилтай ёстой л мөрөөдлийн гэж болохоор эр хүн, сайн ч хүн. Гагцхүү хулгайч. Үүнийг нь зохиолын төгсгөлд Бат Хонгорын хүүд багадаа хамт идэж байсан мойлны модыг: Хайрлаж хамгаалж яваарай, үлэмж сайхан сэтгэлтэй, төөрч будилж явсан хүний мод шүү гэдэг үгээр шилийн сайн эрчүүд гэгч улсуудыг дүгнээд хэлчихэж байгаа юм шиг.
За ингээд бичвэл жирийн нэг уншигч миний үгийн баялаг хүрэлцэхгүй юм байна. Ямартай ч гайхамшигтай зохиол юм. Уншаагүй нэг нь уншихыг бодоорой. Би лав хувьдаа сонсох биш уншина, бас киног нь тухтайхан сууж үзнээ. Read more

Тамхи

Шөнийн харанхуй, хот тэр чигээрээ нойрондоо дийлдэн унтацгаасан байлаа. Сарны гэрэлд нэгэн зүйл сүүмийж үзэгдэнэ. Тогтож харвал нэг залуу 2 халааснаасаа нэг нэг юм гаргаж ирнэ. Хайрцагтай тамхинаасаа нэгийг сугалан амандаа зуугаад, буцаагаад халаасандаа хийн, нөгөө гар дахь шүдэнзээ зуран тамхиа асаалаа.
Ассан шүдэнзийг нэг сэгсрэн урагш нь шидээд, аман дахь тамхиа хүчтэй сорон авна. Тамхины утаа уушиг руу нь орох тэр үед сэтгэл нь уужирч тамхи гэдэг зүйлд талархах сэтгэл төрнө. Тэрээр бодолд автан уйтгарлаж суухдаа "түүнтэй" нөхөрлөдөг бөгөөд ганцаардах үед нь хэнээс ч илүү хамгийн сайн найз нь болж чаддаг тамхиндаа ухаангүй хайртай. Гэвч 2, 3 дахь соролтноосоо тамхины утааг улам илүү хүчтэй мэдрэх бөгөөд сорох тутам дахиж сорох хүсэлд автана. Харамсалтай нь соролт болгон өмнөх соролтоо гүйцэхгүй, хэзээ ч өмнөхөөсөө илүү таашаал өгч байсангүй. Харин ч энэ чигчий хуруунаас нарийхан энэ цагаан цаасанд боолттой зүйлд уур нь хүрнэ. Татах болгондоо энэ мууг татмааргүй байна, дахиж татахгүй гэдэг боловч нэг л мэдэхэд дараагийн нэг тамхийг хэдэн минутын дараа эсвэл хэдэн цагийн дараа заримдаа хэдэн өдрийн дараа асааж зогсдог. Ахиад л эхний соролт гайхамшигтай...
Орондоо орон хэвтэхдээ есөн зүйлийн юм бодох боловч шөнө болгон бодолд нь ордог нэг зүйл бол би тамхинаас гарна, дахиж татахгүй гэж өөрөө өөртөө тангараглан хэлнэ. Гэвч... Read more

Эмэгтэй хүний юуг хардаг вэ?

Хэд хоногийн өмнө нэг найзынхаа зургийг харлаа. Ямар нэг партин дээр л авхуулсан бололтой. Хажууд нь 2 охин байнаа. Нэг нь гараа өргөчихсөн суга нь харагдаад... Харин нөгөө суга нь харлаж харагдаад болж өгдөггүй ээ. Нилээн хэд хоногийн өмнө үсээ хусаад нөгөөх нь үл ялиг ургаж эхэлж байгаа бололтой.
Уул нь үс гэзэг, нүүр амаа янзлаад, нөгөө хувцсаа өмсөөд гарсан юм шиг байгаан. Даанч тэр суга бялуун дээр баас наацийм шиг харагдуулж байгаамдаа.
Эмэгтэй хүний юу руу хардаг вэ? Ямар эмэгтэй хүн таалагддаг вэ гэсэн асуултанд хөх бөгс гуя ташаа энээ тэрээ гэсэн хариулт зөндөө л харж сонсож байсан байх. Гэхдээ нэгэнт сайхан бие хаа заяагаагүй бол хэнд ч таалагдахгүй гэсэн үг биш.
Эрчүүд эмэгтэй хүний бие хаа гадаад төрх гэхээсээ илүү тэдний өөрөө өөртөө арчаатай байдалд анхаарлаа хандуулдаг. Сандаал өмсөхөд сайхан янзалсан хумс, цэвэрхэн хөл харагдаж байвал ямар ч том хөхнөөс илүү сайхан нөлөөлнө дөө. Цамцны чинь зах цэвэрхэн тэгээд анхилуун үнэртэй байвал би лав нүүрээ наагаад салахгүй байхаа :P.
За ямартай ч гоо сайхан гэдэг ариун цэвэртэй нягт холбоотой зүйл юм шиг байгаан. Ариун цэвэргүй гоо сайхан гэж байхгүй ч гэж хэлж болох байх. Read more

Ану чи хөөрхөн

Ойрын хэд хоног дуучин Анугийн "Хөөрхөн дэлхий"-г сонслоо. Хөөрхөн дуу шүү.
Өөрөө би амьдардаг болохоор
Өнгөт цэнхэр дэлхий минь хөөрхөөн...гээл.
Мессенжэрийнхээ статус дээр "Хөөрхөн Анугийн Хөөрхөн дэлхий цомгийг хөөрхөн Цоомоо сонсож байна гэж бичсэн шигээ,
Нарны цагаахан туяатай хөөрхөн дэлхий гээд өдөржингөө дуулжаагаамаа.
За тэр яахав, яагаад гэнэт энэ дууг сонсох болов оо гэж. Интернэтээр Монголынхоо хэдэн сайтаар хэсч элдэв шалдав мэдээ их уншиж байна өө. Тэгээд Монголдоо л нэр алдартай бүсгүйчүүдийн мэдээний доор бичээстэй байгаа сэтгэгдэл, комментуудад үнэхээр эмзэглэж байна аа. Энэ хүмүүс нээрээ яаж ингэж бичиж чаддаг юм болоо.
Дуучин Нара гэгч бүсгүйн ярилцлагын доор хамгийн эхний сэтгэгдэл : "Хөөрхөн торой шүү" гэж байх юм. За тэгээд Ану, Пүрэвсүрэн гээд бусад бүх эмэгтэйчүүд янхан болцгоосон юм байхаа. Болцгоосон ч юу байхав, угийн төрөхдөө л тийм байсан юм шиг бичицгээх юм.
Саяхан нэг Мозамбикийн хартай уулзсан юмаа. Монголоос ирсэн гэсэн чинь их баясгалантай, би очиж байсан, Киви хамтлагийн дуунд би дуртай. Үнэхээр сайхан 3-н бүсгүй, энэ дуу нь их гоё гээд I-Pod дээрээсээ "Болдоггүй шүү" дууг нь надад сонсгов. Сайхан л мэдрэмж. Африкт байдаг гэдгээс нь өөр юм мэдэхгүй улсын, урлагийн чиглэлээр сурч байгаа нөхөр хаа байсан харь нутагт...
Үнэндээ Кивиг бас энд тэнд хүмүүс муулж хэлэхэд нь миний эгдүү хүрдэг юм. Намуунаа, Агий 2-ыг нь хальт мэддэг юм болохоороо тэднийг муулж байгаа хүнийг харахаар үнэхээр дургүй хүрдэг. Миний өөрийн хүмүүжил, хүн рүү инээчихээд далдуур муулахгүй байх. Муу юм хэлмээр, шүүмжилмээр байгаа бол нүүрэн дээр нь л хэлчих хэрэгтэй. Далдуур ар хударгаар нь янз бүрийн юм ярих утгагүй.
Манай Монголд чинь ер нь тэгээд эм бол янхан, эр бол архичин, албан тушаалтай бол авлигач болж дээ.
Цагаан сарын үеэр хүмүүс сайхан шинэлцгээж байхад юу л биччихэв дээ, гэхдээ яахав.
Нөхдөө, бид бие биеэ хайрлахгүй бол өөр хэн хайрлах юм бэ? Хайрлаж чадахгүй бол ядаж зовоохгүй, муу хэлэхгүй, амьдралд нь саад болохгүй л байцгаая. Read more

Валентины тактик

Зээ энэ жил чинь Вайлка ах Цагаан сар 2 давхцаад сүрхий юм болж байгаа бололтой. Хүмүүс өглөө нь шинэлээд орой нь яана яана ч гэнэвээ. Харин зарим нэг улсууд хэрвээ би Монголд байсан бол буузан хэлбэртэй шахлаад хийж зарах байсийн энэ тэр гэж байхийн. Бас л санадаг санаа. Сэтгээд иймэрхүү юм хийж байгаа хүн ер нь цаана чинь байна уу хө? Бас зүрхэн хэлбэртэй ул боов авна ч гэж байгаа байна.
Овоо сүйхээтэй нэг нь иймэрхүү юмнууд хийгээд, дээр нь сарнай бууз, бундан банш гээд сайхан сайхан юм хийгээд зарж болмоор юм шиг санагдах юм. Хүмүүсээ толгойгоо ажиллуулаач ээ айн, бод гэж бөндгөр заяачихаад байхад чинь.
За тэр яахав, валентин тэмдэглэд валянуудад л хамаатайм байгооз. Би бол энэ балай баярыг тэмдэглэх дэмий гэж уул нь их л хэлдэг юм. Алба юм шиг найз охинтой болчихоод ял юм шиг яаж тэмдэглэх үү гээд хэцүүдэж байгаа залуучуудад тусалъя гэж бодлоо.
Ер нь бол валентинаар найз охинтой байна гэдэг ёстой тактикгүй балай эд. Гэхдээ B ч юм уу C ч юмуу төлөвлөгөө үргэлж байдаг хойно доо. Ялангуяа энэ жил их таарч байгаа. Юуны өмнө 14 болтол энэ талаар битгий дурс, найз охин чинь тэмдэглэх юм яриад байвал аанхаан, энэ жил харин шинийн 1-ний өдөр, нэг арга бодно доо гэсэн шиг ээ. Харин тэгээд яг тэр өдөр нь харин өөр шүү. Өглөө эрт сар шинийн мэнд хүргэчих хэрэгтэй. Тэгээл таг чиг алга болоод өгөх хэрэгтэй. Цаадах чинь ярьж мариад байвал аймар завгүй байна, өвөө эмээдээ тусал гээд лүндэн буучихлаа, жинхэнэ "тогооны бариул" болж байна гээд л.
Ингээд л сайхан бултана даа. Дараа нь гомдоллоод байвал жоохон муудалцчих, гэхдээ хэтрүүлж болохгүй. Сайхан муудалцаад, усанд хаясан чулуу шиг алга болчих хэрэгтэй. Яагаад алга болох хэрэгтэй юм бэ гэж үү? Яагаад гэвэл цаана чинь дахиад нэг баяр Мартын 8 гэж юм бий. Нэр нь хүртэл нээрээ ч тиймдээ гэж байгаам шиг март гэсэн нэртэй өдөр шдээ.
Тэгээд харин 3 сарын 10 гаргаад холбоо барих хэрэгтэй. хихихи.
Заза хамаагүй буруу юм заагаад өгчихөв үү дээ. Хэрэгжүүлэх нэг нь хэрэгжүүлнэ биз. Юутай ч амжилт!
Read more

Чи их хөөрхөн гарчээ

Нэг хэсэг ч хайфайваар /hi5аар/ "амьсгалдаг" байлаа. Дуран дээрээ яана яана гэдэг билээ дээ. Юу ч мэдэхгүй анх орж байхад их сонион тэр чинь. Янз бүрийн улсуудын "найз"-аа болгоод л. Таньдаг ч юм шиг таньдаггүй ч юм шиг зүсэн бүрийн юмнуудтай "танилцаад" л. Хөөрхөн охинтой "найз"-ууд болчингуутаа догдолж энэ тэр хахахаха...
Ер нь тэгээд ямар ч юм эхэндээ их сонирхолтой сайхан байж байгаад больдог хойно доо. Эхлээд өдөржин шөнөжин янз бүрийн юмнуудын профайлыг үзээд л. Янз бүрийн юмнууд ч юу байхав дээ. Хэдэн найзуудынхаа зургийг үзэж comment бичиж байна гэж элдвээр хэлээд л, эсвэл хөөрхөн охидын зургийг харж хөөрхөн сайхныг магтаад л өнгөрдөг байсийн.
Comment бичихийн тулд бас бусад хүмүүсийн бичсэнийг их сонирхож уншина аа. Яагаад гэвэл ёстой нэг надтайгаа адилхан юмнууд л бичсэн байгаам чинь. Бүгд л 2хон төрлийн comment бичдэг нь яаааг минийхтэй адилхан.
Гэхдээ хамгийн сонирхолтой төрлийн comment-ууд ямар үгнүүд байдаг гээ?
- Миний найз ямар хөөрхөн гараа вэ
- Энэ зурган дээрээ чи хөөрхөн гарсан байна
гэсэн утгатай юмнууд их харагданаа. Их сонин үг байгооз? "Орчуулбал": Чи ч уул нь царай муутай л даа гээд байгаам шиг байгаан. Угийн хөөрхөн хүнийг хөөрхөн гарсан байна гээд байх шаардлага угаасаа байхгүй л баймаар.
Тэгэхээр энэ хүмүүс нэг бол зургаа тавихдаа жоохон бодох хэрэгтэйм шиг байгаамаа. Байгаагаасаа илүү хөөрхөн гарчихаж уу энэ тэр гээд. Гэхдээ хөөрхий уул нь нэгэнт л өөрийнх нь зураг юм чинь тавихгүй гээд ч яах юм билээ. Нөгөө коммэнт бичиж байгаа "найз" нь эсвэл бодмоордоо. Нэгийгээ бас тэгж муухай "хийх" ямар ч хэрэгтэй юм...
Заза гэхдээ бодоод байхад үнэн юм үнэнээрээ сайхнаас хойш ямар хамаатай юм тэ.
Read more

Дэлбэртэл унгана

За тэгэхээр бүгдээрээ сайхан ярилцъя. Надад асуулт байна. Чамд ер нь чаддаг юм байна уу? Бусдаас илүү сайн хийчихнэ гээд бардам дуугарчих юм байна уу? Байвал тэр гээд хариулаарай. Гэнэт нэг ийм сонин асуулт өөрөөсөө асуулаа. Тэгээд бодлоо, бодоод л байлаа. Орж ирдэггүй. Хоолоо өмнөө тавиад, идээд, баахан сайтаар хэсч юм уншаад, бодоод л байлаа. Тэгээд сууж байтал харин дэлбэртэл унгаж байнаа. Толгой дээр гэрэл асах шиг. Бодсон юм аа олчихсон. Хэнээс ч дутахааргүй сайн унгадаг л юм байна. Гүй ээ яах вээ. Оргүйгээс арай дээр л юм тэ? Харин хэтэрхий их унгаад байхаар яалт ч үгүй жорлон руу гүйх хэрэг гарах юм. Тэгсэн харин жорлон дэлбэртэл бааж байна аа. Ямартай ч бодсоны эцэст бүхэл бүтэн 2-ын 2 үнэхээр сайн чаддаг юм олчихлоо.
Read more

Ганцаардал

Гадаа хүчтэй бороо орсоор л... Хүмүүс эхэндээ урсах усыг тойрон гарч байсан боловч сүүлдээ дундуур нь туулж гарсаар. Бороо улам л ширүүснэ, зам дээр байгаа машинуудын нэг нь ч хөдөлж чадахгүй түгжрэн зогссоор л. Энэ бүгдийг шанаагаа тулан 5 давхрын цонхноос нэг охин харан сууна.
Уйланхай тэнгэр шиг тэрээр бас гуниглана. Ялгаатай нь түүний нүдэнд нулимас алга. Хайртай хүнээ алдсан биш, хүнд зодуулсан ч биш, ер нь юу ч болоогүй байхад юундаа ч нулимас дуслуулахав. Харин түүний сэтгэл нэг л биш. Хорвоо дэлхий 6 тэрбум хүнтэй, ингэж их бороо ороход энэ хүмүүс явсаар л. Гэтэл би энд ганцаардах юм. Яагаад? энэ олон хүн байхад яагаад ганцаарддаг юм бол? Магадгүй энэ үгэнд учир байгаан болов уу? Ганцаараа байх, ганцаардах энд л ялгаа байгаа байхдаа... гэж өөртэйгөө ярин дэмий л цонхоор ширтэнэ.
Read more

..........

Сэлэм гялс, толгой бөндгөс. Газарт унасан толгой өөрийнхөө бие рүү ширтэнэ. Өмнө нь хэзээ ч өөрийнхөө биеийг харж байгаагүй тэрээр гайхан харна. Толинд эсвэл дээрээс доош нь биеийнхээ хэсгийг хэсэгчилж харж байсан түүнд биеэ бүтнээр нь харах боломж олдлоо. Нэг хоёр алхаад эргэн газар сөхөрч унах бие нь сонирхолтой санагдана. Зогсож байгаа биеэ араас нь ч харах боломж олдсонд тэрээр баярлана.
Ингэхэд яагаад миний толгой энд газар бие маань харин тэнд сөхөрч унаж байгаа билээ хэмээн өөрөөсөө асууна. Хамгийн сүүлд юу хийж байлаа? Уншсан мэддэг юмаа ярьж байснаа санав. Энэ хүмүүс яагаад мэддэг нэгэндээ ийм дургүй байдаг юм бол? Тэнгэрийн элч хэвээрээ байсан бол бүхнийг дээрээс нь харан, тэнгэрт дүүлж байх байтал ингээд хоёр хэсэг болон газар хөсөр унаснаа гайхаад барахгүй. Зуу зуун жилийн тэртээ мөнх амьдралтай тэнгэрийн оронд инээж цалгиж явсан нь санагдана. Тэгэхэд би далавчаа тасдан газар бууж ирээгүй бол, эрдэм мэдлэгт тэгтлээ дурлаагүй бол өдийд нисэж л байх байсан даа. Гэхдээ хүний амьдрал сайхан. Хормын төдийд ч шинэ зүйл олж харах юм. Биеэ бүтнээр нь харах ганц хором ч гэсэн ийм жаргалтай хэмээн өөртэйгөө ярилцсаар нүдээ анив. Read more

Шерлок Холмс

Хүн бүрт багадаа үзэж харж, уншиж судалсан нэг баатар байдаг байхаа. Миний зохиолын баатар бол энэ хүн Шерлок Холмс. Анх хүн дүрст бичигтэй зохиолыг нь уншаад шууд амтанд нь орж билээ. Нөгөө хүн дүрст үсэгнүүдийг нь бүгдийг нь тайлж учрыг нь олоод өөрийнхөө нэрнээс эхлээд хэрэгтэй хэрэггүй юм бичиж суудагсан. Бичсэн юмыг маань надаас өөр хүн уншиж чадахгүй болохоор зугаатай ч юм шиг, эсвэл бүр ёстой тэнэг ч юм шиг. Харин сүүлд нөгөө үсэгнүүдээ ор тас мартсаны дараа манай дүү энийг уншаад бас үг зохиогоод сууж байж билээ. Ямартай ч энэхүү богино хэмжээний зохиолуудыг уншаад түүнийг дууриаж, хэнтэй ч уулзсан өмссөн хувцас үйл хөдөлгөөнийг нь харж тодорхойлох гэж оролддог, бас ч гэж олон жил оролдсон юм болохоороо Шерлок Холмс шиг сайн биш ч гэлээ, чамлахааргүй болсон гэж боддог.
Ингэхэд энэ ер нь юун хүн юм бэ? Маш олон зохиолын баатруудаас ганцаараа бараг бодит хүн шиг хүмүүсийн дунд үлдсэн баатар яах аргагүй үнэн. Англи улс, Лондон хот, Бейкэр стрийт, 221В гэсэн хаяганд оршин суудаг байсан гэх. Одоо яг энэ хаяганд нь Шерлок Холмсийн гэр музей байдаг гэж байгаа. Хэзээ нэгэн цагт очиж үзнэ дээ.
Шерлок Холмс гэгч энэ баатрыг Артур Конан Дойл гэж хүн бий болгосон. Нийт 56 богино хэмжээний түүхүүдтэй. Анх уншиж байхдаа Конан Дойлыг өөрөө энэ Шерлок Холмс гэж боддог байлаа. Харин түүний зургийг харахад зохиол дээр дүрслэгдсэн Холмсийн найз, бас туслах Доктор Ватсонтой төстэй хүн байсан юм. Ер нь зохиол нь Ватсон дандаа түүх өгүүлж байгаа юм шиг, Ватсоны тэмдэглэл ч юм шиг явагддаг. Тэгэхээр Конан Дойл өөрөө Ватсон түүнд Шерлок Холмс шиг найз байсан байхыг үгүйсгэхгүй.
Яагаад гэнэт энэ талаар бичээд эхлэв ээ гэж гайхаж магадгүй. Дөнгөж сая орлогоороо нилээн дээгүүр явж байгаа Шерлок Холмс гэгч киног үзсэн юм. Үнэндээ таалагдсангүй ээ. Багадаа төсөөлж бодож, дагаж дууриадаг байсан нөгөө баатар маань лав тэр кинонд гарсангүй ээ. Хэт боевик гэмээр дэндүү лут зодолдох юм. Хазгар Ватсон хүртэл 2 эрийг балбаж байх юм. Тэгээд ч Ватсон намхан махлаг нөхөр гэж бууж ирдэг боловч Холмсоос бараг өндөр жирийн хүн гарч байна. Харин Холмс өндөр туранхай байх ёстой байтал 2 баатар маань яг адилхан.
Ямартай ч сэтгэлд үнэхээр хүрсэнгүй. Read more

Өглөөний хүн

Энэ шинэ жилээр шуудангаар бэлэг аваад сайхан байлаа. 1 футболк, 2 ном. Superman-ий футболк өмсөөд явах гоё ч юм шиг онигоотой ч юм шиг.
Alchemist гэж номыг нь тэгж байгаад, уншиж эхэлсэн номнуудаа дуусгаад уншнаа. Хэд хэдэн найз маань уншчихсан, гоё ном гээд байгаа.
Харин 3 дахь бэлэг нь "Өглөөний хүн" гэж ном. Ирсэн даруйд нь шууд уншив. Нээх зузаан биш жижгэвтэр л ном юм. Тэгээд өглөөний хүн болохоор шийдлээ. Харин над шиг хүнд бол тийм ч амар зүйл биш бололтой. Бараг 10 жил шөнө унтахгүй өглөө 4, 5 цагийн үед унтаж байсан хүн, өглөө 4, 5 цагийн үед босдог болж өөрчлөгдөнө гэдэг бас амаргүй даваа бололтой.
Зохиогч маань "өглөөний хүн" болоход 100 хоног, 14 долоо хоногийн хугацаа өгчээ. Өнөөдөр 3 дахь өглөө. Энэ бичиж байгаа маань ч блог дээрээ өглөө юм бичиж байгаа анхны тохиолдол.
Аа тийн мартах гэж байна. Бэлэг явуулсан найз нартаа дахиад баярлалаа. Read more

Гомонууд бидэнд хэрэгтэй

Ижил хүйстнүүд гей гомо гээл хүмүүс сүүлийн үед их ярьдаг болжээ. Ер нь ч их олшроод байгаам шиг. Эсвэл нууц байсан нь ил гараад байгаа ч юм уу. Тэгээд хүмүүс байж болохгүй зүйл, хүний эрх энэ тэр гээд их л юм ярьж байна. Уул нь ч хүний эрх л дээ. Гэхдээ мань мэтийнхээ эрхэнд халдаад байдаг нь жоохон асуудалтай. Зүгээр байлгахгүй татаж чангаагаад.
Манай энүүгээр гей шинж нь давамгайлсан эрчүүд дэндүү олон. Энэ талаар Англид байдаг нэг найзтайгаа бас ярьж байсан чинь тэнд нь бас тийм байдаг гэх юм. Гэхдээ яадаг ч байсан цаадуул чинь ер нь хэрэгтэй юм шиг байнаа. Ижил хүйстний тоо нэмэгдэх тусам бусад бүх хүнд ашигтай.
За тэгэхээр ийм байна. Хэсэг бүлэг хүмүүс байлаа. Эр эм хүмүүсийн тоо нь яг тэнцүү. Ер нь хүйсийн харьцаа ойролцоо байдаг болохоор тэнцүү байдаг гээд үзье. Жишээ нь 20 хүн хамт байлаа. 10 эрэгтэй, 10 эмэгтэй. Гэтэл 10 эрийн 1 нь ижил хүйстэн.
1т. Эрчүүд нь баярлах хэрэгтэй. Яагаад гэхээр нэг эрд ногдох эмэгтэйн харьцаа 1:1 буюу тэнцүү байсан бол энэ харьцаа нь нэмэгдэнэ гэсэн үг.
2т. Эмэгтэй хүнтэй ижил хүйстэн залуу хамгийн сайн найз байж чаддаг гэдэг. Тэгэхээр эмэгтэйчүүдэд нь нэг найз нэмэгдэнэ.
Хэрвээ дахиад нэг ижил хүйстэн залуу гарч ирвэл дээрх 2 зүйл 2лаа биелэхээс гадна эхний нөгөө ижил хүйстэн залуу найз залуутай болоод бүр сайхан болно. Гэхмэтчилэн нэмэгдээд байх байвал бид бүгдэд бүгдэд нь сайхан даа.
Харин ижил хүйстэн эмэгтэй бол хаана ч хэрэггүй. Дээрх сайхан зүйлүүд бүгд эсрэгээрээ үйлчилнэ. хихи Read more

2009 ба хорь арван он

За ингээд хорь арван онтой золгочихлоо. Сүйд болоод байсан 2000 он гараад 10 жил болчихжээ. Цаг хугацаа ч гүй ээ мөн хурдан өнгөрч байна шүү.
Өнгөрсөн жил юу хийж бүтээснээ дүгнэе гэж бодлоо. Бүтээсэн ч юу байхав дээ. Олигтой хийж бүтээсэн юмгүй инээж баяссаар 20-н хэд жил явчихаж. Гэхдээ өнгөрсөн он маань миний хувьд хамгийн их зүйл хийсэн жил гэж хэлж болохоор л юм шиг байна. Дүгнээд үзвэл:
- Энэ блог гэж юмыг их л идэвхитэй хөтөлж зөндөө хэрэгтэй хэрэггүй юм бичжээ.
- Ажил хийж цалин авч нөгөөхөөрөө тоймгүй үнэтэй бандага аваад өмсчихсөн юм байна.
- Ажлын дараа орой сургалтанд сурч дээд сургуульд заалгаагүй их юмаа заалгаж тодорхой чиглэл олж авчээ.
- Хэдийгээр 10 гаруй жил интернэт хэрэглэж байгаа боловч хайгуул хийнэ гэдэг зүйлийг 2009 онд л сурсан байна.
- Хайгуул хийж сурсныхаа хүчээр мөрөөдөл байсан зүйлийнхээ эхний шатан дээр гишгээд авч. Хагас жилийн үзсэний хүчинд дөнгөж эхний шатан дээр гишгэсэн гэж бодохоор би үнэхээр муу ч юм уу эсвэл нөгөө мөрөөдөл маань хэтэрхий том ч юм уу.
- Сургуулиа төгсөх үед хүмүүс бүгд баярлаж байхад, би харин одоо би яанаа гээд байж байсан юм. Харин аав ээждээ амласнаараа муу ч сайн ч нэг тэтгэлэг олж аваад гараад алга болчихож.
- Ирснээсээ хойш соёлын шок, өөрийн англи хэлний хангалтгүй байдал, эндхийн хүмүүсийн хэт их аялгатай яриа, дээр нь залхуу гэж сайхан зан чанарынхаа үрээр үнэндээ олигтой сурахгүй байгаагаа маш сайн ойлгоод хэдэн сар суулаа.
- Бага байхдаа маш муу амтай гутранги маягийн байж байгаад, оюутан байхдаа реалистик болох гэж оролдож байж. Харин өнгөрсөн онд маш их өөдрөг үзэлтэй болсон байна.
- Ignorant. Өөртөө суулгах гэж их хичээсэн зүйлийнхээ захаас зуураад авчээ.
- Нэг ном бичих гээд эхэлчихсэн, 2 редактортой болчихсон kkk. Хэзээ нэгэн цагт дуусч л таараа.

Дүгнээд харахад гарт баригдах зүйл нэг ч алга. Бодвол материаллаг зүйлийг нэг их сонирхохоо больсон ч юм шиг. Ажил хичээл гэж эхний 3 сарыг өнгөрөөхдөө хоногт доод тал нь 16 цаг унших сонсох, судлах ажил хийсэн байна. Хамгийн бага унтсан үе. Залхууралгүй юм хийж болдог гэдгээ уул нь ойлгосон баймаар.

Харин хорь арав дугаар онд юу хийх вэ? Аль хэдийнэ 365 өдрийнх нь 2 нь өнгөрчихөж. 363 өдөр үлджээ.
- Хичээл гэж юмыг хийж сурах
- Мэргэжлийнхээ чиглэлийн үндсэн логик ойлголтыг улам гүнзгийрүүлэх
- C,C++ хэлийг бүр илүү сайн сурах
- Java, Python, Perl гэсэн хэлнүүдийг судалж, сурах.
- Computer Organization.Assembler, Assembly хэл мэддэг болох
- Сагсан бөмбөг гэж юмыг өшөө сайн тоглож сурах, ядаж нэг тэмцээнд түрүүлэх
- Сургуулийнхаа хөлбөмбөгийн багт тоглох
- Крикет гэж тоглоомыг олигтой тоглож сурах
- Усанд сэлэлтийн чадвараа нэмэх, төмөр өргөж байгаагаа тогтмол хийж олигтой үр дүнд хүрэх
- Дэлгүүр хоршоонд эндхийн хэлээр нь ярьчихдаг болох
- Хичээл, мэргэжлийн чиглэлээс гадна тогтмол ном уншдаг болох /нээрээ ном ч уншихгүй юугаа хийгээд байгаан болоо/

За ингээд харсан чинь жоохон хүүхэд би том болоод гэдэг шиг л баахан юм биччихлээ.Мөр болгонд бараг сурах гэдэг үг орчихож. Learning is never ending process гээл гүйгээд байхаас. Read more